دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر دانشکده علوم دریایی گروه فیزیک دریا

1-2-1-ضرورت و اهمیت تحقیق

مدل‌سازی دقیق انتشار امواج صوتی، و بررسی اثرات محیطی، اولین قدم در طراحی و ساخت سیستم‌های پیشرفته صنعتی و نظامی دریایی (زیر آبی) و برآورد کار­آیی تجهیزات به کار گرفته شده در محیط زیردریا می‌باشد. تجهیزاتی که بر مبنای امواج صوتی کار می‌کنند در زمینه‌های مخابرات زیردریا، تعیین موقعیت و کشف هدف‌های ناشناخته زیر دریا، کشتی‌رانی، ناوبری و هدایت زیردریایی، کنترل، مراقبت و دفاع ضد زیردریایی، زمین‌شناسی، آشکارسازی زیردریایی، صیادی پیشرفته، اقیانوس نگاری، نقشه برداری و تصویربرداری بستر دریا، و اکتشاف و استخراج منابع نفت و گاز، مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه ابزار مدل‌سازی و شبیه‌سازی، مهمترین وسیله‌ای است که استفاده کنندگان، طراحان سیستم و پژوهشگران می‌توانند توسط آن، پارامترهای طراحی سیستم‌های مورد نظر را در شرایط محیطی مختلف بررسی نمایند. ضمن اینکه، این کار (در مقایسه با انجام آزمایش‌های تجربی در دریا) هزینه بسیار کمتر و بازدهی بیشتری دارد.

1-2-2- سئوالات اساسی تحقیق

سئوالات اساسی این تحقیق شامل موارد ذیل است :

1. آیا ناهمگونی قائم محیط ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت تاثیر دارند و چنانچه اثر دارند در چه فرکانس هایی بر روی انتشار صوت تاثیر می گذارند؟
2. آیا شار خروجی از خلیج فارس به دریای عمان (ناهمگونی افقی) باعث تغییر شکل و شیفت زمانی سیگنالهای آکوستیکی خواهد شد؟
3. آیا می توان در مدلسازی انتشار سرعت صوت فقط تغییرات قائم یک نیمرخ سرعت در نظر گرفت (مستقل از برد) و یا بایستی چند نیمرخ قائم در نظر گرفته شود؟
4. آیا تغییرات فصلی بر روی افت و خیزهای سیگنال آکوستیکی اثر دارد؟

1-2-3- نوآوریها

1. تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر جریان نفوذی (جریان خروجی خلیج فارس به دریای عمان) بر روی انتشار صوت در داخل کشور انجام نشده است.
2. در دنیا تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر پراکندگی به واسطۀ جریان نفوذی در آزمایشگاه انجام نشده است.
3. مطالعه اثر ناهمگونی های قائم ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت
5. این مطلب را هم بخوانید :
6. پایان نامه : مراحل واکنش جنسی طبیعی
7. 
   
8. شناسایی کانالهای صوتی عمیق و نیز کانال های سطحی به واسطۀ نفوذ جریان ترموهالاین در دریای عمان

1-3- نحوۀ انتشار صوت

یکی از پارامترهای موثر در انتشار صوت، تغییرات نیمرخ سرعت صوت می‌باشد. بر اساس تئوری پرتو چنانچه گرادیان سرعت صوت منفی باشد، پرتوها به سمتی که سرعت صوت کاهش می‌یابد، خم می‌شوند. ولی

دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و اقتصاد

• 4-5-1- مراحل ساخت شاخص ترکیبی. 336
• 4-5-1-4- الف- گروه‌بندی اطّلاعات و داده‌ها بر اساس شاخص‌های بعد 341
• 4-5-1-4-الف-آ- آنالیز اجزای اصلی. 341
• 4-5-1-4-الف-ب- تحلیل عاملی. 342
• 4-5-1-4-الف-پ- ضریب آلفای کرونباخ. 344
• 4-5-1-4-ب- گروه‌بندی اطلاعات و داده‌ها بر اساس افراد (کشورهای) مورد بررسی. 345
• 4-5-2- مراحل ارزیابی شاخص ترکیبی. 351

4-6- شاخص‌سازی ترکیبی و جایگاه آن در کمّی‌سازی مفاهیم در اقتصاد اسلامی. 352

4-7- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. 356

فصل پنجم: ارائه شاخص ترکیبی توسعه انسانی بر اساس آموزه‌های اسلامی و رتبه بندی کشورهای منتخب. 358

5-1- مقدمه. 359

5-2- گام اول: تبیین چارچوب نظری جامع و یکپارچه. 360

5-3- گام دوم: انتخاب مراجع اطلاعاتی و پایگاه‌های داده متناسب با ابعاد و مولفه‌های مربوطه. 361

5-4- گام سوم: اسناد داده‌های مفقود با مقادیر جایگزین  365

5-5- گام چهارم: انجام تجزیه و تحلیل چند‌متغیره بر روی داده‌ها و شاخص‌های منفرد. 372

• 5-5-1- بُعد اجتماعی – فرهنگی. 376
• 5-5-2- بُعد اقتصادی – رفاهی. 382
• 5-5-3- بُعد مذهبی – اخلاقی. 388
• 5-5-4- بُعد علمی – آموزشی. 392
• 5-5-5- بُعد سیاسی – حکمرانی. 395

5-6- گام پنجم: نرمال‌سازی داده‌ها. 397

5-7- گام ششم: وزن‌دهی و تجمیع ابعاد و شاخص‌های عاملی‌نهایی  398

• 5-7-1- فرایند تحلیل شبکه‌‍‌ای (وزن‌دهی ابعاد). 398
• 5-7-2- مدل‌سازی پویای رشد اقتصادی (رویکرد اول در وزن‌دهی مولفه‌ها). 412
• 5-7-3- فرایند سلسله مراتبی (رویکرد دوم در وزن‌دهی مولفه‌ها) 446

5-8- گام هفتم: ارائه و انتشار نتایج‌ رتبه‌بندی شاخص‌ترکیبی‌نهایی  451

5-9- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. 454

فصل ششم: جمع‌بندی بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهادها  455

6-1- خلاصه روند شاخص‌سازی‌ترکیبی. 456

6-2- خلاصه و جمع‌بندی روند شاخص‌سازی‌ترکیبی توسعه‌انسانی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی. 464

6-3- نتایج و پیشنهادات. 481

6-4- ملاحظات و محدودیت‌های مفهومی پژوهش. 485

6-5- ملاحظات و محدودیت‌های تکنیکی و مدل‌سازی پژوهش. 487

پیوست‌ها  490

پیوست شماره (1): آزمون ریشه واحد متغیرهای مدل. 490

پیوست شماره (2): نتایج برآورد مدل‌های 5 گانه. 502

فهرست منابع  509

فهرست جداول

جدول 1- برخی از مفاهیم اقتصاد اسلامی با قابلیّت کمّی‌سازی  356

جدول 2- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی و منابع مورد استفاده در بُعد اجتماعی – فرهنگی. 376

جدول 3- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی و منابع مورد استفاده در بُعد اقتصادی – رفاهی. 382

جدول 4- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی و منابع مورد استفاده در بُعد مذهبی – اخلاقی. 388

جدول 5- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی و منابع مورد استفاده در بُعد علمی – آموزشی. 392

جدول 6- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی و منابع مورد استفاده در بُعد سیاسی – حکمرانی. 395

جدول 7- ساختار تصمیمات پیچیده و شبکه‌های مرتبط با آنان  407

جدول 8- وزن‌دهی ابعاد «توسعه انسانی مبتنی برآموز‌ه‌های اسلامی»  412

جدول 9- متغیرهای مدل‌های 5 گانه. 441

جدول 10- نتایج آزمون سارگان. 443

جدول 11- نتایج مدل‌های 5 گانه و اوزان مولفه‌ها. 444

جدول 12- میزان ورود مولفه‌ها از چارچوب نظری به شاخص‌نهایی  445

جدول 13- ترجیحات ( قضاوت شفاهی) و مقدار عددی آنها  447

جدول 14- نمونه خام ماتریس AHP. 448

جدول 15- اوزان مولفه‌های بُعد اقتصادی – رفاهی. 449

جدول 16- اوزان مولفه‌های بُعد مذهبی – اخلاقی. 450

جدول 17- اوزان مولفه‌های بُعد سیاسی – حکمرانی. 450

جدول 18- اوزان مولفه‌های بُعد علمی – آموزشی. 450

جدول 19- اوزان مولفه‌های بُعد اجتماعی – فرهنگی. 450

جدول 20- خلاصه و جمع‌بندی دیدگاه‌های اندیشمندان تمدن اسلامی در حیطه بُعد اقتصادی – رفاهی توسعه انسانی. 464

جدول 21- خلاصه و جمع‌بندی دیدگاه‌های اندیشمندان تمدن اسلامی در حیطه بُعد اجتماعی – فرهنگی توسعه انسانی. 465

جدول 22- خلاصه و جمع‌بندی دیدگاه‌های اندیشمندان تمدن اسلامی در حیطه بُعد سیاسی – حکمرانی توسعه انسانی. 466

جدول 23- خلاصه و جمع‌بندی دیدگاه‌های اندیشمندان تمدن اسلامی در حیطه بُعد مذهبی – اخلاقی توسعه انسانی. 467

جدول 24- خلاصه و جمع‌بندی دیدگاه‌های اندیشمندان تمدن اسلامی در حیطه بُعد علمی – آموزشی توسعه انسانی. 469

جدول 25- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی بُعد اجتماعی – فرهنگی  470

جدول26- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی بُعد اقتصادی – رفاهی  472

جدول27- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی بُعد مذهبی – اخلاقی. 474

جدول 28- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی بُعد علمی – آموزشی. 475

این مطلب را هم بخوانید :

پایان نامه ارشد:آثار عجز بر معاملات مدیون غیر تاجر

جدول 29- مولفه‌ها، شاخص‌های عاملی بُعد سیاسی – حکمرانی  477

جدول 30- نمرات مقایسه‌ای رتبه‌بندی 79 کشورهای منتخب. 478

فهرست أشکال

شکل 1- نمای کلی شاخص توسعه انسانی. 33

شکل 2- ارزیابی جایگاه 3 نماینده مورد مقایسه با استفاده دو شاخص منفرد، در چارچوب مکانیزم تحلیل پوششی داده ها. 350

شکل 3- نمای‌ روش درون‌یابی پژوهش. 371

شکل 4- بیان نموداری تحلیل مؤلفه‌های اصلی. 375

شکل 5- درخت‌واره گزاره‌ها و معیارهای شبکه یک‌لایه‌ای توسعه‌انسانی مبتنی برآموز‌ه‌های اسلامی. 411

شکل 6- روند شاخص‌سازی ترکیبی در این پژوهش. 457

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم و فنون مازندران پایان نامه

4.3.2.2سیستم های رهگیری مرسولات                                                 127

4.3.2.3سیستم های نمایش عملکرد سیستم رهگیری                130

4.3.2.4نمایش شماتیک ارسال اطلاعات سرور مراکز استان ها و سرور های شهرستان     133

4  بیان خصوصیات مدل پیشنهادی و ارزیابی مدل پیشنهادی 147

5                                             فصل پنجم (نتیجه گیری و پیشنهادات) 158

1  خلاصه تحقیق                                                                                                      159

2  بررسی مزایای رهیافت پیشنهادی                                                    159

3  محدودیتها و زوایای پوشش داده نشده                                       160

4  اقدامات آتی                                                                                                   161

6                           پیوست – منابع و مآخذ                                              162

فهرست جداول

شماره		صفحه
1	جدول 1-2 مقایسه نسل های مختلف سیستم های اطلاعاتی	10
2	جدول2-2 سیر تکامل ERP	16
3	جدول 3-2 مقایسه روش های تحلیل استراتژی	33
4	جدول 4-2 بیان دیدگاه های جدید برای برنامه ریزی استراتژیک	37
5	جدول 5-2 فرایند تشخیص فرایند های کلیدی شرکت[6]	50
6	جدول 6-2 مشخص نمودن سطوح بلوغ زیر فرایند های مدیریت انبار و تدارکات در شرکت	51
7	جدول 7-2 طراحی نقشه استراتژیک 1- شرکت رضا نور	52
8	جدول 8-2 طراحی نقشه استراتژیک 2-شرکت رضا نور	52
9	جدول 9-2 مدل های برنامه ریزی استراتژیک بر اساس تحلیل شکاف بین وضعیت فعلی و مقصد آتی	54
10	جدول 10-2 مقایسه متدولوژی ها و مدل های برنامه ریزی استراتژیک سازمان[12]	58
11	جدول 11-2 فازهای اصلی متدولوژی EAP و خروجی ها[12]	60
12	جدول 12-2 انواع خروجی های فازهای EAP [12]	61
13	جدول 13-2 انواع تقسیم بندی مدل های رایانش ابری	69
14	جدول 14-2 تعاریف واژگان مرتبط با رایانش ابری[23]	73
15	جدول 15-2 مقایسه مدل های استقرار رایانش ابری	77
16	جدول 16-2 مقایسه مدل های سرویس های اصلی ارائه شده در رایانش ابری	79
17	جدول 17-2 سرویس دهندگان زیرساخت به عنوان سرویس[2و13]	80
18	جدول 18-2 سرویس دهندگان سکو به عنوان سرویس[2و13]	80
19	جدول 19-2 سرویس دهندگان نرم افزار به عنوان سرویس[2و13]	81
20	جدول 1-3 سطوح مدل برای دستیابی به سیستم های اطلاعاتی ابری	96
21	جدول 2-3 مسئولیت های وابسته به مدیریت سرویس های رایانش ابری	97
22	جدول 3-3 ماهیت استراتژیک Cloud	103
23	جدول 4-3 آنالیز SWOT یا TOWS، رایانش ابری	104
24	جدول 5-3 آنالیز SWOT یا TOWS، سیستم های منابع سازمان	104
25	جدول 6-3 دسیابی به استراتژی های ترکیبی مطلوب برای سیستم های منابع سازمانی ابری	105
26	جدول 7-3 انتخاب معیار های کلیدی (تکنولوژی جدید) بر اساس نظرات خبرگان شرکت	106
27	جدول 8-3 مجموع امتیازات هر فرایند نسبت به معیارها توسط هر کدام از خبرگان (کارشناس 1)	106
28	جدول 9-3 امتیاز فرایند های کلیدی با توجه به معیارهای تعیین شده	107
29	جدول 1-4 نقشه استراتژیک شرکت پست	118
30	جدول 2-4 بررسی وضعیت استراتژی ها طبق مدلSWOT	119
32	جدول 3-4 معماری داده – ارتباطات بین موجودیت ها و فرایند CRUD	137
33	جدول 4-4 معماری سیستم های کاربردی – ماتریس ارتباط سیستم به فرایند	137
34	جدول 5-4 آنالیز SWOT یا TOWS، شرکت پست ج.ا.ا – وضعیت فعلی	138
35	جدول 6-4 آنالیز SWOT یا TOWS، شرکت پست ج.ا.ا – با در نظر گرفتن شرایط سیستم های منابع سازمانی ابری	139
36	جدول 7-4 دسیابی به استراتژی های ترکیبی مطلوب برای سیستم های منابع سازمانی ابری	141
37	جدول 8-4 انتخاب معیار های کلیدی (تکنولوژی جدید) بر اساس نظرات خبرگان شرکت	144
38	جدول 9-4 امتیاز فرایند های کلیدی با توجه به معیارهای تعیین شده	145
39	جدول 10-4 کارهای مرتبط صورت گرفته توسط دیگران در رابطه با CloudERP	148
40	جدول 11-4 کارهای مرتبط صورت گرفته توسط دیگران در رابطه با ERP و BSC	149
41	جدول 12-4 مقایسه یافته های این پژوهش و کارهای مرتبط (استفاده از تکنولوژی ابر برای منابع سازمان)	150
42	جدول 13-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی– مقایسه با سیستم های منابع سازمان	151
43	جدول 14-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی – مقایسه با مدل های تحلیل استراتژیک	151
44	جدول 15-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی – مقایسه با دیدگاه های جدید برای برنامه ریزی استراتژیک	152
45	جدول 16-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی–مقایسه با مدل برنامه ریزی مبنا (دیدگاه های فرایند و استراتژی)
46	جدول 17-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی – مقایسه با مدل های برنامه ریزی استراتژیکی که بر اساس تحلیل شکاف بین وضعیت فعلی و مقصد آتی هستند	152
47	جدول 18-4 بیان خصوصیات راهکارهای پیشنهادی-مقایسه با متدولوژی ها و مدل های برنامه ریزی استراتژیک سازمان	153
48	جدول 19-4 قیمت های ارائه شده برای پیاده سازی سیستم های منابع سازمانی (شرکت مایکروسافت)[32]	154
49	جدول 20-4 قیمت های ارائه شده برای خدمات پردازش ابری در زمینه سیستم های منابع سازمانی (شرکت مایکروسافت)[32]	154
50	جدول 21-4 قیمت های ارائه شده برای خدمات پردازش ابری جهت بسته های ماشین های مجازی (شرکت تبیان)	154
51	جدول22-4 قیمت های ارائه شده برای خدمات پردازش ابری جهت بسته های فضای ذخیره سازی (شرکت تبیان)	154
52	جدول 23-4 قیمت های ارائه شده برای خدمات پردازش ابری جهت بسته های خدماتVPC (شرکت تبیان)	155
53	جدول 24-4 برآورد هزینه های فعلی سرویس رهگیری شرکت پست ج.ا.ا	156
54	جدول 25-4 برآورد هزینه های فعلی سرویس رهگیری شرکت پست ج.ا.ا (شرکت تبیان)	156
55	جدول 26-4 برآورد هزینه های فعلی سرویس رهگیری شرکت پست ج.ا.ا (شرکت مایکروسافت)	157
56	جدول 27-4 مقایسه ای بین (نیازهای کمی)-ارائه سیستم های منابع سازمان بر اساس تقاضاو روش های سنتی	158
57	جدول 28-4 مقایسه ای بین (نیازهای کیفی)-ارائه سیستم های منابع سازمان بر اساس تقاضاو روش های سنتی	158

فهرست تصاویر و نمودار

شماره		صفحه
1	شکل 1- 1 روش انجام این تحقیق	6
2	شکل 1-2 چارچوب چرخه حیات سیستمهای اطلاعاتی سازمان[4]	14
3	شکل2-2 سیر تکاملی ERP[4]	16
4	شکل 3-2 میزان تمایل به نسخه های مختلف برنامه ریزی منابع سازمان	22
5	شکل 4-2 میزان تمایل به MRP,ERP	22
6	شکل 5-2 مراحل کلی برنامه ریزی استراتژیک سیستمهای اطلاعاتی [8]	32
7	شکل 6-2 رابطه علت و معلولی در مدل کارت امتیازی متوازن[6]	41
8	شکل 7-2 ساخشکل 7-2 ساختار شماتیک مدل راهی به تعالی مبنا[6]	43
9	شکل 8-2 نقشه راه مدل مدیریت استراتژیک مبنا[6]	43
10	شکل 9-2 نتایج تحلیل وضعیت موجود	44
11	شکل 10-2 تحلیل محیط نزدیک سازمان(آنالیز پورتر)	45
12	شکل 11-2 آنالیز PESTLE در یک نگاه[6]	45
13	شکل 12-2 طبقه بندی ذی نفعان از دید اثر پذیری و اثر گذاری (ماتریس طبقه بندی ذی نفعان)	46
14	شکل 13-2 مدل یکپارچه جهت شناسایی عوامل بحرانی موفقیت و شایستگی ها[6]	47
15	شکل 14-2 تعیین استراتژی کلان شرکت- تعیین وضعیت شرکت در ارتباط با عوامل داخلی و خارجی[6]	48
16	شکل 15-2 روش های تدوین استراتژی ها(و راهکار ها) در مدل مبنا[6]	49
17	شکل 16-2 استراتژی های ترکیبی،آنالیز SWOT یا TOWS [6]	49
18	شکل 17-2 مکانیزم تدوین اهداف کمی در مدل مبنا[6]	53
19	شکل 18-2 ساختار کامل کارت امتیازی برای شرکت رضا نور	54
20	شکل 19-2 مراحل اصلی مدل استراتژیک Y، (جهت تحلیل شکاف وضع فعلی و مطلوب سازمان)[3]	55
21	شکل 20-2 اجزای EAP برنامه ریزی معماری سازمانی	59
22	شکل 21-2 تکنولوژی سرویس گرایی-فرایند کسب و کار هم نوایی[2]	66
23	شکل 22-2 تکنولوژی سرویس گرایی-فرایند کسب و کار چیدمان[2]	67
24	شکل 23-2 تمایل به سمت محاسبات ابرین	67
25	شکل 24-2 سطوح مدل برای محاسبات ابری	69
26	شکل 25-2 سیر تکامل سبک های محاسباتی[13]	70
27	شکل 26-2 مدل های اصلی تحویل سرویس در محاسبات ابرین[2و13]	75
28	شکل27-2 پشته مرجع محاسبات ابرین[22]	76
29	شکل 1-3 فرایند تحقیق ( در فصل سوم )	84
30	شکل 2-3 تمایل به سمت استفاده از رایانش ابری در نرم افزارهای منابع سازمان	86
31	شکل 3-3 نمایش لایه ای مدل محاسبات ابری[38]	88
32	شکل 4-3 تکنولوژی معماری پایگاه داده ابر(رییس و مرئوس)	89
33	شکل 5-3 مدیریت منابع داده، جهت ذخیره سازی داده ها در ابر	89
34	شکل 6-3 فرایند استفاده از منابع ابری (برنامه ها و پایگاه های داده)، در یک سیستم ابری مجتمع	90
35	شکل 7-3 فرایند استفاده از برنامه ها، بر اساس تقاضای کاربر و یا کلاینت	90
36	شکل 8-3 یک برنامه به طور کامل در ابر مستقر شود	92
37	شکل 9-3 قسمتی از برنامه ها در ابر مستقر شوند	92
38	شکل 10-3 مدل چرخه حیات ERP و CloudERPبا نگاه فرایندی[27]	93
39	شکل 11-3 تمایل به سمت استفاده از مدل های مختلف سرویس رایانش ابری (Iaas,Saas,Paas)	99
40	شکل 12-3 رابطه بین استراتژی های سازمان و تکنولوژی و سیستم های اطلاعاتی(فعلی و مطلوب)	این مطلب را هم بخوانید : مجله تخصصی نارمک دیجیتال - راهنماهای جامع و کاربردی	100
41	شکل 13-3 مراحل و قسمت های مدل پیشنهادی	101
42	شکل 1-4 ساختار سازمانی وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور	115
43	شکل 2-4 نمودار تشکیلات شرکت پست ج.ا.ا وابسته به وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات	115
44	شکل 3-4 نمودار تشکیلات شرکت پست جمهوری اسلامی ایران – مرکز فناوری اطلاعات	120
45	شکل 4-4 سیستم رهگیری مرسولات پستی – صفحه جستجو	122
46	شکل 5-4 سامانه مدیریت اطلاعات اشیا و مدارک پیداشده	122
47	شکل 6-4 مدیریت جغرافیایی و کدگذاری کشور	123
48	شکل 7-4 سیستم یکپارچه پست صوتی	123
49	شکل 8-4 سایت سفارش تمبر شخصی – شرکت پست جمهوری اسلامی ایران	124
50	شکل 9-4 بازار الکترونیک شرکت پست	125
51	شکل 10-4 رهگیری مدارک خودرو	125
52	شکل 11-4 سرویس پست الکترونیک	126
53	شکل 12-4 سیستم قبول مرسولات-جهت ورورد اطلاعات مرسولات	128
54	شکل 13-4 سیستم توزیع-جهت پیگیری وضعیت ارسال مرسولات	129
55	شکل 14-4 سیستم دریافت امضای دریافت کننده-نرم افزار اسکن امضا	130
56	شکل 15-4 سایت رهگیری مرسولات پستی	131
57	شکل 16-4 جزئیات حرکت مرسوله به سمت مقصد	131
58	شکل 17-4 ارائه گزارشات مدیریتی در رابطه با آمار مرسولات پستی	132
59	شکل 18-4 گزارش عملکرد هر استان (شامل جزئیات عملکرد شهرستان های آن )در رابطه مرسولات پستی	132
60	شکل 19-4 مشاهده جزئیات عملکرد هر دفتر واقع در هر شهرستان در رابطه با مرسولات پستی	133
61	شکل 20-4 نمونه ای از گزارشات ارسال اطلاعات (تعداد مرسولات) برای یک دفتر پستی	133
62	شکل 21-4 معماری تکنولوژی – معماری ایستگاه های کاری (مدل مفهومی)	134
63	شکل 22-4 نمایش روند نمایش اطلاعات مربوط به سیستم گزارشات مدیریتی	135
64	شکل 23-4 سرور های مرتبط با سیستم رهگیری	135
65	شکل 24-4 معماری سیستم های کاربردی – ارتباط بانک اطلاعاتی و سیستم ها	136
66	شکل 25-4 معماری داده- سیستم رهگیری مرسولات	136
67	شکل 26-4 معماری سیستم های کاربردی – ارتباط نرم افزار به عناصر زیرساخت و بانک اطلاعاتی	137
68	شکل 27-4 معماری پیشنهادی – ارتباط بانک های اطلاعاتی و برنامه ها	142
69	شکل 28-4 معماری پیشنهادی –   ارتباط بانک های اطلاعاتی و سرورهای مجازی وفیزیکی	143
70	شکل 29-4 معماری پیشنهادی – ارتباط نرم افزار به عناصر زیرساخت و بانک اطلاعاتی	143

1            فصل اول (مقدمه و کلیات تحقیق)

گیاهان زینتی تاثیر نیترات پتاسیم بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در دو جنس چمن گرمسیری آفریقایی ...

3-10- وزن خشک اندام هوایی و ریشه …………………………… 43

3-11- حجم ریشه. ………………………….. 43

3-12- اندازه‌گیری طول برگ، ساقه، ریشه و عرض برگ……………………… 44

3-13- اندازه‌گیری قطر ساقه و ریشه …………………………… 44

3-14- آنالیز داده‌ها ………………………….. 44

4- نتایج و بحث.. …………………………… 46

4-1- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی‌های برگ در شرایط شوری…………….. 49

2-4- تاثیر نیترات پتاسیم بر میزان کلروفیل در شرایط شوری…………….. 52

4-3- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی های ساقه در شرایط شوری…………… 55

4-4- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی های استولون در شرایط شوری…………… 57

4-5- تاثیر نیترات پتاسیم بر وزن تر و خشک اندام هوایی و زیرزمینی در شرایط شوری…..59

4-6- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی‌های ریشه در شرایط شوری…………… 62

4-7- تاثیر نیترات پتاسیم بر میزان RWC در شرایط شوری………………… 65

4-7- تاثیر نیترات پتاسیم بر میزان پرولین در شرایط شوری……………… 66

4-8- نتیجه گیری کلی و پیشنهادها ………………………….. 69

منابع ………………………….. 72

چکیده:

یکی از اثرات مهم شوری روی گیاهان کاهش غلظت پتاسیم و نیتروژن و به دنبال آن کاهش رشد و نمو و مقاومت گیاه به شرایط شوری است. از گسترده ترین تنش های محیطی به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک با افزایش بالای کلرید سدیم  در خاک است که باعث کاهش عملکرد و رشد گیاه می شود. بنابراین چنانچه غلظت این عناصر در شرایط شوری در حد بهینه باشد ممکن است اثرات مضر شوری تعدیل شود. برای این منظورآزمایشی بررسی تاثیر نیترات پتاسیم بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو جنس چمن گرمسیری برموداگراس و پاسپالوم در شرایط  تنش شوری در سال 91-1390 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز، بصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا” تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. فاکتورها شامل 4 غلظت مختلف نیترات پتاسیم (0، 5،10 و 15میلی مولار) و 4 غلظت کلرید سدیم (0، 4، 6 و8 دسی زیمنس بر متر) بودند. قطعات چمن ها در بهمن ماه سال 90 در ظروف پلاستیکی با قطر 30 سانتی متر در مخلوطی از کود حیوانی کاملاً پوسیده، ماسه وخاک زراعی به نسبت 1:1:1 کشت گردید. ابتدا گلدان ها توسط آب تصفیه آبشویی شد. برای رشد یکنواخت اندام هوایی چمن ها، پس از استقرار کامل عملیات سر زنی از ارتفاع 5 سانتی متری سطح خاک گلدان انجام شد. تیمارهای نیترات تیمارهای نیترات پتاسیم به مدت یک ماه (دو بار درهفته) اعمال شد. تیمارهای شوری 10 روز پس از تیمار نیترات پتاسیم به مدت سه ماه اعمال گردید.  نتایج آزمایش نشان داد شوری تأثیرات معنی داری در سطح(یک درصد)  اثرکاهنده ای روی شاخص های رشد و نموی گیاهان داشت، به طوری که با افزایش تنش شوری ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی شامل طول برگ، عرض برگ، شاخص سطح برگ، طول ساقه، قطر ساقه، طول و قطر استولون، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، RWC و کلروفیل بطور معنی داری کاهش، امّا پرولین و نشت الکترولیت افزایش یافته بود. در شرایط تنش شوری با افزایش نیترات پتاسیم تا حد 10 میلی مولار شاخص های رشدی و نموی را افزایش داده بود. بهترین غلظت نیترات پتاسیم در این پژوهش تیمار 10 میلی مولار شناخته شد .بنابراین با افزایش غلظت نیترات پتاسیم در شرایط شور در چمنکاری می توان رشد و نمو آنها را بهبود بخشید.

مقدمه:

چمن‌هاگیاهانی تک‌ لپه از تیره گندمیان (Poaceae)، شامل جنس‌های متعددی می باشند. چمن یکی از بهترین گیاهان پوششی است که از دیر باز شناخته شده و هم اکنون یکی از اجزاء جدایی ناپذیر طراحی فضای سبز به­ شمار می رود که می­توان به وسیله آن چهره­ خشک و بی روح زمین را تغییر داده و گستره­ی سبز را جایگزین آن نمود (سنگیز و همکاران، 2001).

چمن­ها پوشش نسبتاً ارزانی بوده خاک را در مقابل فرسایش حفظ می‌کنند. علاوه ­بر خصوصیت حفاظت خاک، این فرش طبیعی گرد و غبار را در روز­های خشک وگل

 ولای را در روز­های بارانی و گرما و بازتاب زیاد نور از زمین را در روز­های آفتابی کاهش می­دهد (قاسمی و کافی، 1389). این گیاه همانند تمامی گیاهان سبز در افزایش میزان اکسیژن هوا، تصفیه آن و کاهش گرد و غبار محیط به نحو چشم گیری موثر می باشد (حکمتی، 1366).

با وجود نقش سایر گیاهان پوششی و همچنین چمن‌های مصنوعی در ایجاد فضای سبز، هیچ‌گاه نتوا‌نسته‌اند جایگزین چمن‌ها شوند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که حتی از چمن های  سربرداری شده نیز به عنوان خاکپوش یا در تولید کمپوست استفاده می‌شود (بی‌نام، 1384 ).

چمن ها را براساس نیاز دمایی رشد به دو گروه چمن های سردسیری و گرمسیری طبقه بندی می‌کنند:

1ـ چمن های سردسیری: دمای روزانه مناسب برای این چمن ها  15 تا 25 درجه سانتی گراد می باشد مانند چمن های پوآ ، لولیوم ، فستوکا و اگروستیس.

2ـ چمن های گرمسیری : دمای روزانه مناسب برای این چمن ها  27 تا 37 درجه سانتی گراد می باشد مانند چمن های آفریقایی، زویسیا و پاسپالوم

برای اکثر چمن ها خاک نسبتا حاصلخیز ، کمی اسیدی یا خنثی با تهویه مناسب و زهکش- دار با محیطی کاملا” ایده ال خواهد بود ، اما همواره  زمین هایی که تمام این شرایط را یک جا داشته باشند یافت نمی شود و با توجه به اینکه به جزء قسمتهای محدودی از کشور (بخش شمالی کشور) بقیه جزء مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شوند و مساله شوری هنگامی مطرح می شود که غلظت نمک های خنثی مانندکلرید سدیم،کربنات سدیم، سولفات سدیم یا نمک­_­­ های منیزیم بیش از حد معمول بوده و یا افزایش یابد. همچنین پایین بودن میانگین بارندگی، وضعیت آب و هوایی خاص و سایر عوامل، زمینه مساعد جهت تشکیل و گسترش خاک های شور در بخش های خشک و نیمه خشک کشور فراهم است (خلیقی، 1364؛ بناکی، 1374 ).

شوری و مبارزه با آن از مسائلی است که بشر از هزاران سال پیش تاکنون با آن دست به گریبان بوده است. اهمیت این مسئله بخصوص در نیمه اول قرن بیستم به طور جدی آشکار شد، یعنی درست مصادف با زمانی که بشر به زمین‌های کشاورزی بیشتری برای تأمین غذا نیاز پیدا کرد. مطالعات انجام شده برای تخمین میزان واقعی زمین‌های دارای مشکل شوری توسط گذشتگان متفاوت بوده است و عددی بین 106×340 تا 106×950 هکتار را در سطح جهان ثبت نموده‌اند (فلاورز و همکاران، 1977).

لازم به ذکر است که اصولاً گیاهان در مواجهه با محیط شور(تنش شوری) با دو مشکل عمده روبرو می شوند یکی از این مشکلات کاهش پتانسیل آب محیط اطراف ریشه بدلیل کاهش آب قابل دسترس برای گیاه می باشد و از طرف دیگر وجود اثرات سمی برخی یونهای مضر بر فرایندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه  می باشد که هر دو مساله سبب اختلال در جذب عناصر غذایی توسط ریشه و نهایتا” منجر به کاهش رشد گیاه می شود (افیونی، 1375؛ برزگر، 1379). البته باید توجه کرد که حساسیت گیاهان به شوری در مراحل مختلف رشد متفاوت است. بسیاری از گیاهان در زمان جوانه زنی به شوری حساس، در صورتی که در مرحله اولیه رشد و استقرار به شوری مقاومند و در برخی از گیاهان نیز عکس حالت فوق مشهود است (پوستینی، 1374؛ سریواستاوا، 1988).

پتاسیم یکی از عناصر ضروری است که نقش مهمی در بسیاری از فرایندهای گیاهی ازجمله هموستازیس یون در سلول­های گیاهی، تنظیم اسمزی، باز و بسته شدن

این مطلب را هم بخوانید :

سالمندی – نیکان پارس : ارزش آفرینی برای ایده ها ، مرجعی تخصصی برای آموزش

 سلول­های نگهبان روزنه و سیستم­های آنتی اکسیدانی بازی می­ کند (چائوم و همکاران، 2010).

پتاسیم همچنین می تواند سبب افزایش مقاومت چمن به دمای پایین، خشکی، شوری و غرقابی ­شود. اگرچه ممکن است تاثیرات آن بر افزایش رشد و نمو و تیره رنگ شدن برگ­ها به آسانی مشهود نباشد. پتاسیم از طریق تنظیم عملکرد روزنه باعث افزایش پتانسیل آب برگ­ها و کاهش تنش روی چمن می­شود (سایرام، 2004).

با وجود اهمیت چمن این گیاه زینتی ارزشمند، بسیاری عوامل از جمله تنش های محیطی می توانند باعث بروز مشکلاتی در زمینه بروز حداکثر توان بالقوه آن شوند. تنش­های غیرزنده محیطی مهم‌ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات کشاورزی در سطح جهان بشمار می روند. در نقاط خاصی از کره زمین بدلیل موقعیت خاص جغرافیایی، این عوامل تنش­زای غیرزنده باعث تاثیر منفی بیشتری در گیاهان می شوند، لذا کشاورزی در آن مناطق دارای هزینه بیشتر و بازده کمتر است. بسیاری از مناطق ایران از جمله مناطق جنوبی کشور جزء این مناطق هستند که تنش­های غیر زنده نظیر دمای بالا، شوری، خشکی و باد و تنش­های زنده نظیر بیماری­ها وحشرات در اکثر نقاط آن  به مقدار زیاد وجود داشته و مانع از عملکرد مطلوب گیاهان می شوند(کریمی، 1387). یکی از موثرترین راهکارهای پیشنهادی جوامع علمی، استفاده از مقاومت ژنتیکی گیاهان در برابر این عوامل ناخواسته است، و یکی از بهترین روش ها برای مقابله با این تهدید جهانی دستیابی به ارقام متحمل، به شوری است.

آزمایشی بدین منظور جهت بررسی تاثیر نیترات پتاسیم بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو جنس چمن گرمسیری (چمن آفریقایی و پاسپالوم) در شرایط تنش شوری در گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. اهداف این پژوهش عبارتند از :

1- بررسی برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو جنس چمن گرمسیری تحت تنش شوری درشرایط مزرعه‌ای.

2- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی های دو جنس چمن گرمسیری تحت تنش شوری در شرایط مزرعه‌ای.

3 – تعیین غلظت مناسب  نیترات پتاسیم در جهت افزایش تحمل به تنش شوری در دو جنس چمن گرمسیری.

4-  معرفی یک چمن مناسب که تحمل بیشتری به شوری داشته باشد.

گرایش :بهداشت بررسی عوامل پیش بینی کننده استعمال سیگار مبتنی بر الگوی باور بهداشتی در دانشجویان پسر دانشگاه ...

فصل اول

بیان مسأله

سلامتی مفهوم وسیعی دارد و تعریف آن تحت تاثیر میزان آگاهی و طرز تلقی جوامع با شرایط گوناگون جغرافیایی و فرهنگی قرار می گیرد، ضمن اینکه سلامتی یک روند پویاست و با گذشت زمان مفهوم آن  تغییر خواهد کرد. قدیمی ترین تعریفی که از سلامتی شده است عبارتست از بیمار نبودن. پندر(1996)
می گوید” تمام افراد سالم به طور یکسان سالم نیستند “. این جمله نشان می دهد که مفهوم سلامتی مطلق نبوده و نسبی می باشد و هر فرد در مقایسه خود با شرایط قبلی اش و یا مقایسه خود با دیگران آنرا معنی
می کند و در زمانها و مکانهای مختلف ممکن است مفهوم آن متفاوت باشد(1). طبق آخرین تعریف سازمان جهانی بهداشت سلامتی یک مساله چند بعدی است که سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی را
در بر می گیرد(2).

در چند دهه اخیر سلامتی به عنوان یک حق بشری و یک هدف اجتماعی بیان شده است(1). در این دیدگاه جدید سلامتی به عنوان یک حق اساسی برای انسان، یک بخش تلفیق یافته توسعه و پیشرفت و یک هدف اجتماعی جهانی در نظر گرفته شده است. باید  یادآور شد که سلامتی جزء مسئولیتهای فردی، کشوری و بین المللی بوده و حفظ آن یک سرمایه گذاری عمده اجتماعی است و برای ارتقاء سلامت باید به تمام ابعاد و جوانب سلامتی فردی و سلامت کلی جامعه توجه کرد(3).

همانگونه که دامنه بسیار وسیعی از تعاریف مرتبط با سلامتی وجود دارد، تعیین کننده های فراوان و متنوعی هم بر سلامت افراد جامعه تاثیرگذارند که مهمترین آنها شامل وراثت، عوامل فردی، عوامل اجتماعی، عوامل محیطی، سبک زندگی افراد، نظام مراقبت بهداشتی و خدمات ارائه شده است. آمارها حاکی از آن است که 53 درصد از علل مرگ و میرها به سبک زندگی، 21 درصد به عوامل محیطی، 16 درصد به عامل ارث و10 درصد به سیستم ارائه خدمات بهداشتی درمانی مربوط می باشد(1).

امروزه متخصصان سلامت شیوه زندگی را یکی از مهمترین عوامل موثر بر سلامتی می دانند و اهمیت سبک زندگی مطلوب تاحدی است که امروزه شاخه جدیدی در علوم پزشکی به نام ” طب سبک زندگی” بوجود آمده که کاربرد آن در پیشگیری و کنترل بیماریهاست(1). باید گفت سبک زندگی ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی (نظیرعادات غذایی، تحرک و عدم تحرک، تفریحات سالم، اعتیاد به دخانیات و الکل، ارتباط با سایر افراد جامعه و…) بوده و خود تحت تاثیر عوامل متعددی همچون فرهنگ، نژاد،مذهب، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و… می باشد(4). سبک زندگی بسیاری از جنبه های زندگی ما را شامل شده و بر سلامت ما تاثیر می گذارد. سبک زندگی افراد در خانواده ها پایه ریزی شده و از طریق روابط متقابل افراد با والدین، دوستان، خواهر، برادر و افراد هم سن و سال آموخته می شود. از این رو سبک زندگی افراد با یکدیگر متفاوت بوده و تحت تاثیر عوامل فردی و اجتماعی است(5) .

برای آنکه بتوانیم برنامه ریزی مناسبی برای حفظ و ارتقاء سلامت افراد جامعه داشته و سبک زندگی مطلوب را ترویج دهیم، ابتدا باید عوامل خطر تهدید کننده سلامتی راشناسایی کنیم. بررسی های متعدد نشان داده است که مهمترین عوامل خطر تهدید کننده سلامتی عبارتند از: رژیم غذایی نامناسب، بی تحرکی، کمی فعالیت بدنی و مصرف سیگار. این عوامل از اصلی ترین علل بروز بیماریهای قلبی، هایپرتانسیون، چاقی، دیابت نوع2، استئوپروز، پوسیدگی دندانها، سکته های مغزی و تعدادی از سرطانها می باشند(6). کنترل عوامل خطر در سبک زندگی و عادات  غیربهداشتی مانند تغذیه نامناسب، فقدان فعالیت ورزشی، استعمال سیگار، مصرف الکل و مواد مخدر تقریبا سبب کاهش حدود 50 درصد از مرگهای زود هنگام می شود(7).

اگرچه سلامت و تندرستی مساله ای است که باید در میان تمام اقشار و گروه های سنی جامعه مورد توجه باشد، اما به دلیل نقش  تعیین  کننده  جوانان  به  عنوان  سرمایه های انسانی هر جامعه ای، تندرستی آنها باید در محور توجه باشد(1). جوانان  به علت اینکه در معرض استرسها و فشارهای زیاد روحی بوده و غالبا در مورد آینده  خود  نگرانیهای بسیاری دارند، ممکن است در این مرحله از زندگی شیوه های سالم  یا ناسالم سبک زندگی را برگزینند(4). این دوران به علت اینکه افراد اغلب عادات و رسوم زندگی و نگرشها را کسب می کنند، زمانی است که بیشترین تغییرات در فرد اتفاق می افتد. خطرپذیری بخشی از فرایند رشد جوانان است اما به دلیل اینکه آگاهی کمی نسبت به پیامدهای خطر دارند با مشکلات زیادی مواجه
می شوند(8). گزارش سازمان جهانی بهداشت حاکی از آنست که 70 درصد مرگها بدنبال رفتارهایی رخ
می دهند که در نوجوانی رخ داده و قابل اصلاح بوده اند. بنابراین از آنجا که افراد جوان در عین با نشاط و فعال بودن ممکن است درک صحیحی از ارزش تندرستی نداشته باشند، لذا تمرکز بر نیازهای بهداشتی و سلامتی آنان این شانس را افزایش می دهد که بزرگسالان آینده یک روش زندگی سالم داشته باشند(9).

استعمال سیگار یکی از عوامل مهم تهدید کننده سلامتی افراد خصوصا جوانان بوده و یکی از اولویت های بهداشت عمومی برای کاهش شیوع مصرف سیگار، پیشگیری از سیگاری شدن جوانان است .استدلال برای  پیشگیری از مصرف سیگار در جوانان بر این پایه است که اگر مصرف سیگار در دوران جوانی شروع نشود سیگاری شدن فرد در آینده احتمال کمتری دارد. به عبارتی دیگر هرقدر کشیدن سیگار در سنین پایین تر شروع شود احتمال ترک آن در بزرگسالی کمتر است. حتی  تجربه نامکرر مصرف سیگار در جوانی خطر مصرف سیگار در بزرگسالی را به طور چشمگیری افزایش می دهد. بنابراین برای کاهش شیوع مصرف سیگار متمرکز کردن  اقدامات  پیشگیری و کنترل در این گروه سنی پرثمر خواهد بود(10).

سیگار نسبت به مواد مخدر ماده ای است که به آسانی در دسترس عموم قرار دارد و قبح اجتماعی آن نیز کم است. بنابر این مردم بویژه جوانان و نوجوانان به آسانی به استعمال سیگار روی می آورند و در اثر تداوم مصرف به آن معتاد می شوند. اعتیاد به سیگار علاوه بر عوارض جسمانی و روانی در فرد، سلامت جامعه را از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز مورد  تهدید  قرار می دهد(11).

بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مرکز پیشگیری و کنترل بیماریهای ایالات متحده مهمترین و قابل پیشگیری ترین علت مرگ در آمریکا مصرف سیگار می باشد. در این کشور سالانه 443000 نفر بر اثر استعمال سیگار گرفتار دام مرگ می شوند(12). اگر الگوهای کنونی استفاده از تنباکو در ایالات متحده ادامه یابد حدود 5 میلیون فرد زیر 18 سال در اثر بیماریهای ناشی از سیگار دچار مرگ زودرس می شوند(13).

آمارها حاکی از آنست که در حال حاضر در کل جهان حدود یک میلیارد و سیصد میلیون نفر سیگاری وجود دارد و برآورد می شود تا سال 2030 یک میلیارد نفر دیگر از بزرگسالان جوانتر شروع به کشیدن سیگار خواهند کرد. 47 درصد مردان و 12 درصد زنان در جهان سیگار می کشند. تا پایان قرن بیستم مصرف دخانیات حدود 62 میلیون نفر(52 میلیون مرد و10 میلیون زن) را در کشورهای توسعه یافته از بین برده است که حدود نیمی از این مرگها در سنین 35 تا 69 سالگی اتفاق افتاده است(14). بر اساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت در سال 2015، مصرف سیگار در مقایسه با ایدز 50 درصد بیشتر مرگ و میر را در برخواهد داشت و 10 درصد تمامی مرگ و میرها در جهان مرتبط با مصرف سیگار خواهد بود(15).
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی مصرف سیگار در کشورهای توسعه یافته 20 درصد  مرگهای قابل پیشگیری را تشکیل می دهد و از سوی دیگر باعث افزایش خطر ابتلا به بیماریهای مختلف به خصوص بیماریهای قلبی عروقی، ریوی و بدخیمی ها و… می گردد. درعین حال روند سیگاری شدن در کشورهای پیشرفته رو به کاهش است  به  طوری  که شیوع سیگار کشیدن در آمریکا  از 4/36 درصد در سال 1997 به 3/22 درصد در سال 2004 رسیده است. بر عکس در کشور هندوستان 4 برابر و در گینه نو سه برابر افزایش یافته است (16). طبق آمار اعلام  شده  توسط  وزارت بهداشت  در سال 1380 شاخص مصرف سیگار در کل  کشور در افراد بالای 15 سال 2/13 عدد سیگار است (در شهر 7/12 درصد و در روستا 9/11درصد) (14). رئیس مرکز سلامت محیط وزارت  بهداشت در سال 1390 عنوان نمود 21 درصد مردان و 1 درصد زنان به طور روزانه سیگار می کشند. سیگاریها سالانه  1740 میلیارد  تومان  صرف خرید  و استعمال سیگار می کنند و سالانه 3 برابر همین مبلغ در کشور خرج درمان بیماریهای ناشی از مصرف و استنشاق سیگار
می شود(17). بر اساس طرح بررسی سلامت و بیماری در ایران توسط معاونت  پژوهشی  وزارت بهداشت که در سال 1380 صورت گرفته است، در گروه سنی 15  تا  69  سال  تعداد  افراد  سیگاری 6/14 درصد از کل جمعیت کشور است و این تعداد در مردان بطور معناداری بیشتر است(2/27 درصد در مقابل4/3 درصد) (18).

به عقیده اغلب محققین کلید اکثر انحرافات اجتماعی دو چیز است: سیگار و الکل. ارتباط  نزدیکی  بین مصرف سیگار و انحرافات مختلف وجود دارد. در کسانی که سیگار می کشند احتمال مصرف الکل، برقراری روابط جنسی نامشروع، افت تحصیلی و مصرف مواد مخدر خیلی بیشتر است به نحوی که  مصرف  سیگار را دروازه این انحرافات می نامند. فقر نیز که سر منشاء اغلب انحرافات اجتماعی است توسط دخانیات تشدید می گردد، چرا که  مصرف  دخانیات  منابع  قلیل خانواده های  فقیر را از غذا و سایر ضروریات زندگی به سویی دیگر معطوف می دارد(19). علت واحدی برای شروع سیگار در نوجوانان  وجود ندارد، بلکه کشیدن سیگار رفتار پیچیده ای است که با عوامل روانی- اجتماعی، بیوشیمیایی و اقتصادی – سیاسی در ارتباط است(20). مطالعات متعددی به تعیین علل شروع و تداوم استعمال سیگار در میان گروه های مختلف جامعه پرداخته اند. در بسیاری از آنها مهمترین  انگیزه مصرف سیگار در بین نوجوانان  خودنمایی است  زیرا با این عمل آنها می خواهند به دیگران  نشان دهند که بزرگ شده اند و دوران کودکی را پشت سر گذاشته اند(21). سایر عوامل  زمینه ساز عبارتند از: سیگاری بودن شخصیت های انتخاب شده به عنوان الگو، وجود فرد سیگاری در خانواده(بویژه پدر)، ارزان بودن و دسترسی راحت به سیگار، جنسیت(مذکر)، خریدن و روشن کردن سیگار برای والدین، سطح اجتماعی-اقتصادی والدین، دوستان سیگاری و تعارف سیگار که در این میان داشتن والدین و دوستان سیگاری و تعارف سیگار و تکرار این عمل مهم ترین عوامل در تداوم سیگار کشیدن است(22). جهت پیشگیری از مصرف سیگار  باید توجه ویژه ای به جوانان نمود. جوانان بدلیل عوامل خطراجتماعی، جمعیتی، محیطی و فردی بیشتر در معرض استعمال سیگار هستند. عوامل خطر اجتماعی و جمعیتی مرتبط با استعمال سیگار شامل خانواده با وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین است. عوامل خطر محیطی شامل دسترسی و موجود بودن سیگار، مصرف سیگار توسط همکلاسی ها، خواهر و برادرها و بی توجهی والدین به این مساله می باشد. عوامل خطر فردی شامل کمبود اعتماد به نفس، وجود این عقیده  که استعمال سیگار منفعت دارد و ناتوانی در رد کردن پیشنهاد استفاده از تنباکو می باشد(23).

این مطلب را هم بخوانید :

منابع و ماخذ مقاله و

در مقابل ازعوامل بازدارنده استعمال سیگار می توان به اعتقادات و پایبندی به دستورات و احکام مذهبی و انجام فرایض دینی(شرکت در نماز، مراسم مذهبی، مطالعات مذهبی، شرکت در گروه ها و انجمنهای مذهبی) اشاره نمود(24).

برای داشتن درک صحیح از رفتارهای نامناسب بهداشتی افراد جامعه و جهت پیشگیری از نهادینه شدن سبک های نامناسب زندگی(مانند استعمال سیگار)ضروری است عوامل موثر بر بروز اینگونه رفتارها شناسایی شده و مداخلات بهداشتی مناسب توسط مراقبین بهداشتی انجام شوند(25). توصیه شده که در برنامه ریزی ها به منظور مطالعه و تغییر رفتار و انجام پژوهشهای کارآمد از الگوها و نظریه های مطالعه رفتار استفاده شود(26). الگوها و نظریه ها راهنمای فعالیتهای بهداشتی و ارتقاء سلامت هستند. نظریه ها
می توانند به پرسشهای برنامه ریزان در مورد اینکه چرا مردم رفتار مطلوب مورد نظر را ندارند و چگونه باید رفتارها را تغییر داد پاسخ دهند(27). الگوی باور بهداشتی[1] که یکی از پرکاربردترین مدلها در زمینه رفتارهای بهداشتی می باشد به عنوان یک مدل فردی مطالعه رفتار بهداشتی است که رابطه بین اعتقاد بهداشتی و رفتار بهداشتی را می سنجد و بر این فرضیه استوار است که رفتار پیشگیری کننده بر اساس اعتقاد شخص است. این الگو در دهه 1950 میلادی توسط گودفری هوکبام [2] و اروین روزن استاک [3]در آمریکا پایه ریزی(21) و سپس توسط بیکر و میمن [4]در سال 1974 برای  بالا بردن  کارایی آن اصلاح شد. این الگو یکی از اولین تئوریهایی است که منحصرا برای رفتارهای مربوط به سلامت بوجود آمد و درآغاز به عنوان یک شیوه ساختاری برای بیان و پیش بینی رفتار بهداشتی و پیش گیری کننده مطرح و توسعه پیدا کرد. الگوی باور بهداشتی در ابتدا به منظور توضیح دلایل عدم مشارکت افراد در برنامه های پیشگیری یا تشخیص بیماری مطرح گردید. سپس در این مدل تجدید نظر شد و انگیزه های بهداشت عمومی، پاسخ افراد به بیماری و رفتار در نقش بیمار و پذیرش رژیمهای درمانی را نیز در برگرفت و در طراحی و اجرای برنامه های آموزشی نیز بکار رفت. این مدل تئوریهای تصمیم گیری روانشناختی را (که در تلاش برای توضیح عمل در قالب یک موقعیت انتخابی هستند) به یک تصمیم شخصی در مورد رفتارهای بهداشتی جایگزین مرتبط می سازد. همچنین مداخلاتی را پیشنهاد می کند که احتمالا مشارکت افراد را در رفتارهای محافظت کننده سلامتی افزایش می دهد و می تواند چارچوبی موثر به منظور تدوین استراتژیها و برنامه های آموزش سلامت باشد. مدل اعتقاد بهداشتی اینطور فرض می کند که کنش وابسته به سلامت بستگی به وقوع همزمان سه دسته از عوامل دارد: 1- وجود انگیزش کافی (یا نگرانی بهداشتی) تا موجب برجسته سازی و قابل توجه نشان دادن مسائل بهداشتی گردد. 2- این باور که شخص نسبت به یک مسئله بهداشتی جدی یا در برابر پیامدهای آن ناخوشی یا اختلال، حساس(آسیب پذیر) می باشد که اغلب تهدید درک شده نامیده می شود. 3- این باور که پیگیری یک توصیه بهداشتی خاص، در کاهش تهدید درک شده و با یک هزینه قابل قبول از نظر ذهنی مفید خواهد بود. این الگو در پژوهشهای رفتاری، پیشگیری اولیه و پیشگیری ثانویه مورد استفاده قرار گرفته است. با این وجود این کاربردها را می توان در قالب سه دسته جای داد:
1) مدلسازی پژوهش رفتاری و ایجاد ابزار. 2) پیشگیری اولیه، یعنی هنگامی که الگوی باور بهداشتی برای آموزش بهداشت در مورد پیشگیری از بیماری یا برای حفاظت اختصاصی بر علیه بیماریها نظیر ایمن سازی بکار رفته است. 3) غربالگری بیماریها، پذیرش درمان و سایر وظایف مربوط به پیشگیری ثانویه. برخی از نمونه پژوهشهایی که در آنها از مدل الگوی باور بهداشتی استفاده شده است بدین قرارمی باشد: ایجاد مقیاس اعتقاد بهداشتی برای ایدز، ارتقاء استفاده از کلاه ایمنی، ابزار غربالگری سرطان pestan، ارتقاء رفتار تغذیه ای سالم، تعیین عوامل پیش بینی کننده رفتارهای بهداشتی در دانشجویان، استعمال دخانیات در دانشجویان، مدل سازی اجتماعی- روانشناختی برای افراد دیابتی، ترویج واکسیناسیون بر علیه هپاتیت، غربالگری سرطان دهانه رحم و غربالگری پوکی استخوان و سل(21و28). با بهره گرفتن از الگوی باور بهداشتی و تعیین عوامل موثر بر استعمال سیگار می توان به خوبی برای پیشگیری از بروز(پیشگیری اولیه) این رفتار نامناسب بهداشتی برنامه ریزی کرد(29). مفروضات اصلی این الگو عبارتند از تهدید درک شده [5] (که خود تحت تاثیر دو عامل حساسیت درک شده[6] و شدت درک شده [7] می باشد)، موانع درک شده[8]، منافع درک شده[9] و راهنماهای عمل[10]و خودکارآمدی[11]. براساس این مدل برای اتخاذ عملکردهای پیشگیری کننده از کشیدن سیگار، افراد باید نخست در برابر مسئله (ابتلا به سیگار کشیدن یا مواجهه با دود آن) احساس خطر نمایند(حساسیت درک شده) و سپس عمق این خطر و جدی بودن عوارض مختلف آن در ابعاد جسمی، اجتماعی، روانی و اقتصادی خود را درک کنند(شدت درک شده) و مفید و قابل اجرا بودن برنامه پیشگیری از کشیدن سیگار را باور نموده(منافع درک شده) و خود را قادر به غلبه بر عوامل بازدارنده از ترک سیگار بدانند(موانع درک شده) تا در نهایت به عملکرد پیش گیری کننده از کشیدن سیگار اقدام کنند(29). اگر چه برخی محققین بیان کرده اند که برای درک بهتر دلایل رفتارهای پیچیده مانند استعمال سیگار باید الگوی باور بهداشتی با الگوهای دیگری همچون تئوری عمل منطقی[12] ادغام شود، اما با این وجود الگوی باور بهداشتی بدلیل گنجاندن دو مقوله  باورهای  بهداشتی و فاکتورهای اجتماعی در درون خود می تواند یک مدل خوب برای پیش بینی رفتارهای مرتبط با استعمال سیگار باشد(25).

اگرچه اعتیاد به سیگار یکی از معضلات جوامع انسانی است که در تمامی اقشار جامعه، از بیسواد تا تحصیل کرده مشاهده می شود ولی وجود آن در قشر تحصیل کرده سیستم بهداشت و درمان کشور یکی از معضلاتی است که تاثیرات مخرب روی این سیستم می گذارد(30). مرگ زودرس و قابل پیشگیری  میلیونها  نفر از افراد آموزش دیده و مهارت یافته در سنین دارای حداکثر بازدهی که خود نقش مهمی در کنترل و مبارزه با مصرف سیگار دارند فراتر از حدود ملی است. آنها می توانند به مردم آموزش داده و از سیاستهای جهانی کنترل اعتیاد حمایت نمایند(31). رفتار دانشجویان علوم پزشکی که صاحبان آینده مشاغل پزشکی و بهداشتی هستند، باید الگویی برای سایر افراد، خصوصا کسانی که از خدمات آنها بهره می جویند باشد. لذا این گروه بایستی انسانهایی آراسته به صفات عالی و انسانی باشند و در کار خود دقیق و دلسوز باشند تا بتوانند اعتماد کسانی را که از خدمات آنها بهره می جویند  جلب  نمایند(32). عقاید، نگرش و رفتارهای بهداشتی دانشجویان علوم پزشکی می تواند سرویسهای درمانی را که آنها برای بیماران خود ارائه  می نمایند  تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل آگاهی، رفتار،  عملکرد و نگرش کارکنان بهداشتی هم در عمل و هم درآموزش، عامل اساسی پیشرفت سیاستهای کنترل دخانیات محسوب می شود (33).

پرستاران بهداشت به عنوان اعضاء تیم بهداشتی – درمانی نقش به سزایی جهت نیل به این اهداف دارند. طبق تعریف انجمن بهداشت عمومی آمریکا، پرستار بهداشت  کسی است که ” ارتقاء و حفاظت از سلامت مردم، با تکیه بر دانش پرستاری، بهداشت عمومی و علوم اجتماعی ” را برعهده داشته و فعالیت وی متوجه افراد، خانواده ها، گروه ها و جمعیتها می باشد(34). پرستاران  بهداشت  جامعه  وظایف  متعددی  را برعهده دارند از جمله بررسی، برنامه ریزی، سازمان دهی و اجرای برنامه های توسعه سلامتی برای گروه های سنی مختلف و یا برای مشکلات بهداشتی موجود در جامعه. شناسایی گروه های آسیب پذیر که در آنها احتمال بروز مشکلات بهداشتی بیشتر از سایر گروه هاست و طرح ریزی برنامه های خدماتی در میان آنها جهت کاهش میزان خطر از وظایف پرستاران بهداشت جامعه می باشد(3).

جوانان کشورمان با پذیرش در دانشگاه و دوری از خانواده موقعیت جدیدی را تجربه می کنند. این گروه عظیم به دلایل مختلفی همچون شرایط سنی، تالمات روحی ناشی از دوری خانواده، فشارهای روحی و روانی، عدم حضور و کنترل والدین، احساس رشد و استقلال شخصی، استقلال نسبی مالی، وجود دوستان سیگاری و … گروهی در معرض خطر برای استعمال سیگار هستند. بنابر این با توجه به مطالب فوق و همچنین گزارشهای متفاوت در خصوص عوامل موثر بر استعمال سیگار و همچنین به علت تاثیرات فراوانی که گروه های پزشکی بر الگوپذیری، نگرش و باورهای مردم در خصوص مسائل مختلف بهداشتی دارند لزوم انجام مطالعه ای جهت مشخص نمودن شیوع و علل گرایش به سیگار در دانشجویان گروه پزشکی ضروری به نظر می رسد. بدین منظور پژوهشگر بر آن شد تا از طریق تعیین و شناسایی عوامل پیش بینی کننده استعمال سیگار مبتنی بر الگوی  باور بهداشتی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان، گامی هر چند کوچک در ارتقاء سطح سلامت دانشجویان و  آینده سازان  میهن  عزیزمان بردارد. لازم به ذکر است  که مطالعات  متعدد وجود دارند که در آنها از تمامی سازه های الگوی باور بهداشتی  استفاده نشده و فقط از چند سازه این مدل استفاده شده است (25و29) در این مطالعه پژوهشگر فقط به بررسی 4 سازه آسیب پذیری درک شده ، شدت درک شده ، موانع و منافع درک شده پرداخته است. امید آنکه نتایج حاصل از این مطالعه بتواند راهگشای برنامه ریزی های آتی در جهت کاهش استعمال سیگار در میان دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی کشور باشد.

[1] health belief  model

[2] Godfery Hochbaum

[3] Irwin Rosen stock

[4] Becker & Maiman