چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرآموزش گروهی به شیوه عقلانی هیجانی رفتاری بر کاهش بحران هویت و افزایش شادکامی دانش آموزان نوجوان خوابگاه های شبانه روزی میباشد.روش پژوهش: به این منظور یک خوابگاه شبانه روزی دخترانه شهرستان مشهد به صورتتصادفی ساده انتخاب شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان نوجواندختر خوابگاهی در شهرستان مشهد بودند .نمونه شامل40 نفراز دانش آموزان نوجوان بود، که با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) گمارش شدند.گروه آزمایش ، درمان عقلانی هیجانی رفتاری را به مدت نه جلسه 90 دقیقه ای دریافت کرد و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. . ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه شادکامی آکسفورد وهویت شخصی احمدی می باشد. یافته های پژوهش با بهره گرفتن از آزمونکواریانس چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و حاکی از آن است که آموزش گروهی به شیوه عقلانی هیجانی رفتاری به گونه ای معنادار به کاهش بحران هویت وافزایش شادکامی منجر شده است.
واژه های کلیدی:آموزش گروهی به شیوه عقلانی- هیجانی- رفتاری ، شادکامی، بحران هویت.
مقدمه.1-1
سلامت نوجوانان پیش شرط سلامت و توسعه آینده بشریت است.هویت1محوریت سلامت نوجوانی و تحت تاثیر مجموعه عواملی است که بر سلامت نیز موثرند.تامین سلامت نوجوان در گرو تشکیل هویت[1]مطلوب است.نوجوانان به منزله آینده و فرداهایی که می توانند روشن یا تیره باشند، همین امروز نیازمند برنامه ریزی هستند. زودرنجی ،افسردگی ،اضطراب و پرخاشگری در بیشتر نوجوانان به چشم می خورد و از آنجائیکه نه خانواده ی خسته و کم حوصله و نه اولیاء مدرسه توجهی به ویژگیها و خواست نوجوانان دارند، آمار جرائم دانش آموزان دبیرستانی بسیار بالا و از بی احترامی به قوانین مدرسه تا جرائم جدی و مهمی چون دزدی و اعتیاد متغیر است(پرویزی،احمدی ونیکبخت نصرآبادی،1384)
هنگامی جامعه سالم و متعادلی خواهیم داشت که افراد بتوانند با برخورداری از سلامت روان در عرصه های اجتماعی به فعالیت بپردازند.انسان در هر نقطه از جهان
با کسب آگاهی ها و مهارت های ویژه قادر خواهد بود راه برون رفتنی از تنگناهای فردی و اجتماعی خود را بیابد.از آنجا که هر اجتماعی فرهنگ،قوانین،کاستی ها و اختلالات خاص خود را دارد؛بررسی،شناخت،راه حل ها و درمان های مخصوص به خود را نیز می طلبد.دوره نوجوانی یکی از مهمترین و در عین حال خطرناک ترین مراحل زندگی است، بنابراین به جای ارائه ی اطلاعات خام درباره باید ها و نباید ها و ارزش ها و ضد ارزش ها ، مهارت برخورد با موقعیت های مختلف خصوصا موقعیت های پرخطر را باید به نوجوان آموخت.او باید مجهز به مهارت های کافی نظیر تفکر نقادانه، حل مسئله،تصمیم گیری و یا برخورد قاطعانه با دیگران باشد(غرابی،1387).
جامعه و به شکل کلی ،خانه،مدرسه،جمع دوستان هم سن و سال ،رسانه ها ،باشگاه های ورزشی و غیره به شکل خاص فضای در برگیرنده نوجوان را تشکیل می دهند. می توان گفت که نحوه اندیشیدن یک نوجوان ،نگرش وی به زندگی ،آمال و آرزوهای وی،ترس ها ،نگرانی ها ،هویت و بسیاری از خصوصیات او متاثر از شرایط پیرامون و مهارت هایی است که در طی زندگی کسب کرده است.یکی از مهم ترین تکالیف هر نوجوان هویت یابی است.نوجوان با ورود به این دوره بایستی به شناخت
این مطلب را هم بخوانید :
به مناسبت ۶۰ سالگی بیل گیتس؛ نگاهی به زندگی پربار موسس مایکروسافت
یکپارچه و مطمئنی از جهات مختلف در مورد خود دست یابد.تا با اطمینان هر چه بیشتر به خود و امیدبه آینده ای روشن پا به دوران بزرگسالی گذاشته و سلامت روان او تامین شود(صداقتیان،1389).
شادکامی به چگونگی ارزیابی مردم از زندگی خود اشاره دارد و متغیر هایی چون رضایت از زندگی، رضایت از وضع زناشویی، رضایت از کار، نبود افسرد گی و اضطراب و وجود عواطف و خلق مثبت را شامل می شود. ارزیابی شخص از خود ممکن به شکل شناختی باشد، مثلا هنگامی که شخص بطور کلی در مورد رضایت از زندگی خود یا جنبه هایی از زندگی مانند تفریحات به قضاوت آگاهانه می نشیند. ارزیابی شخص ممکن است عاطفی نیز باشد(تجربه ی هیجانات و خلقیات ناخوشایند وخوشایند مردم در رویارویی با زندگی خود). بنابراین، گفته می شود که اگر شخص رضایت از زندگی و اغلب خوشی را تجربه کند و فقط گاه گاهی که به هیجاناتی مثل غمگینی و خشم دچار شود، دارای شادکامی بالا خواهد بود برعکس اگر از زندگی خود ناراضی باشد و خوشی و علاقه اندکی را تجربه کند و به هیجانات پیوسته منفی مثل خشم و اضطراب دچار باشد، دارای شادکامی پایینی است(دنیر و بیسواس1 2000 به نقل از مظفری و هادیانفر1383 )
نوجوانان خوابگاهی دختردر طول دوران تحصیل و در محیط های خوابگاهی به دلیل دور بودن از خــانواده، داشتن احساس دلتنگی و کسالت ، عقاید و باورهای ناکارامد وجود انواع تنش ها و عدموجود امکانات تفریحی و برنامه های متنوع پرورشی ، می توانند مسائل و مشکلات روحی و روانی بسیاری، مخصوصا بحران هویت و شادکامی پایین را تجربه نمایندمداخلات روانی که می توان هم درافزایش شادکامی هم در بهبود مولفه های بحران هویت2[2]از آنها استفاده کرد عبارتند از:درمانهای رفتاری ،شناختی،روانکاوی،وجودی، گشتالتی و…آموزش گروهی به شیوه عقلانی هیجانی رفتاری نوع آموزش بکار برده شده در تحقیق حاضر می باشد که در این روش ،با شناسایی افکار غلط،غیر منطقی و منفی که سبب هیجان ها ورفتارهای منفی هستند، و همچنین بوسیله تغییر دادن آنها ، می توان مشکلات افراد گروه را کاهشداد.
1-2. بیان مسئله
در چند دهه اخیر، پیشگیری از اختلال های روانی کودکان و نوجوانان در شمار اولویت های اغلب کشورها قرار گرفته است. چنین توجهی نشان می دهد که ناتوانی کودکان و نوجوانان در مواجهه با چالش های تحولی روبه افزایش است، افزایشی که نه تنها رنج و درد در کودکان، نوجوانان و خانواده های آنها را در پی دارد، بلکه بار سنگینی را بر جوامع تحمیل می کند( دادستان، 1388).
انتقال از نوجوانی به جوانی، یعنی زمانی که شخص به یک فرد مستقل تبدیل می گردد، با تشکیل هویت همراه است و مهمترین موضوع مرحله آخر نوجوانی رسیدن به هویت شخصی می باشد. برای بیشتر
پیوست دو: پرسشنامه هوش اخلاقی…………………………………………………………………………………………….. 96
پیوست سه: پرسشنامه همدلی……………………………………………………………………………………………………… 98
پیوست چهار: پرسشنامه کیفیت زندگی………………………………………………………………………………………. 99
فهرست جدول ها
عنوان صفحه
جدول 3-1: تعدادشرکت کنندگان در پژوهش به تفکیک دانشکده ها……………………………………… 47
جدول 3-2: همبستگی خرده مقیاس های پرسشنامه هوش عاطفی با نمره کل پرسشنامه…….. 48
جدول 3-3: همبستگی خرده مقیاس های پرسشنامه هوش اخلاقی با نمره کل پرسشنامه……. 50
جدول 3-4: همبستگی خرده مقیاس های پرسشنامه کیفیت زندگی با سوالات مرتبط با هر خرده مقیاس 52
جدول4-1: یافته های توصیفی متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………… 55
جدول4-2:ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش……………………………………………………………….. 56
جدول4-3: پیش بینی ابعاد کیفیت زندگی بر اساس ابعاد هوش عاطفی و ابعاد هوش اخلاقی 58
جدول 4-4: پیش بینی همدلی براساس ابعاد هوش عاطفی و ابعاد هوش اخلاقی…………………. 61
جدول 4-5: پیش بینی ابعاد کیفیت زندگی بر اساس همدلی با کنترل ابعاد هوش عاطفی و ابعاد هوش اخلاق 63
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
نمودار 1-1: مدل مفهومی پژوهش……………………………………………………………………………………………….. 7
این مطلب را هم بخوانید :
نمودار2-1:پنج طبقه اصلی مدل فلس و پری ازکیفیت زندگی………………………………………………….. 18
نمودار3-1: مدل فلس و پری از کیفیت زندگی…………………………………………………………………………… 19
نمودار2-3: مدل توضیحی کیفیت زندگی لی و همکاران……………………………………………………………. 20
نمودار2-4: مدل سیستمی کیفیت زندگی هاگرتی……………………………………………………………………… 21
نمودار2-5: مدل ونتگوت و همکاران…………………………………………………………………………………………….. 22
نمودار2-6: مدل شخصیتی بار-آن از هوش عاطفی…………………………………………………………………….. 27
نمودار4-1: پیش بینی ابعاد کیفیت زندگی بر اساس ابعاد هوش عاطفی و ابعاد هوش اخلاقی 60
نمودار4-2: پیش بینی همدلی براساس ابعاد هوش عاطفی و ابعاد هوش اخلاقی…………………… 62
نمودار4-3:تاثیر ابعاد هوش عاطفی وابعاد هوش اخلاقی بر سلامت جسمانی با واسطه گری همدلی 66
نمودار4-4:تاثیر ابعاد هوش عاطفی وابعاد هوش اخلاقی بر سلامت روان با واسطه گری همدلی 66
نمودار4-5: تاثیر ابعاد هوش عاطفی وابعاد هوش اخلاقی بر کیفیت محیط زندگی با واسطهگری همدلی 67
نمودار5-5: تاثیر ابعاد هوش عاطفی وابعاد هوش اخلاقی بر کیفیت روابط اجتماعی با واسطهگری همدلی 67
فصل اول
مقدمه
1-1 -کلیات
چگونه میتوان به نوعی از زندگی دست یافت که سالم و همراه با نشاط باشد؟ چگونه میتوان روابط اثربخشتری را با سایرین برقرار کرد؟ انسان همیشه در پی چنین هدفی بوده است. چالش اصلی روانشناسی در گذشته “زنده ماندن” بود و روانشناسان بر بیماری بیشتر از درک کامل تمام ابعاد انسان توجه داشتند (ترجسن، جکوفسکی، فرو و دایجیوسپ[1]، ٢٠٠٤ )، اما امروزه با توجه به افزایش شاخص طول عمر، امید به زندگی و ظهور رویکرد جدیدی به نام روانشناسی مثبت، مسئلة مهمتری با عنوان کیفیت بهتر و چگونه گذراندن عمر و به عبارتی کیفیت زندگی مطرح شده است، نگاهها متوجه نقاط قوت و کمالات انسانی شده است و به ویژگیهای مثبت انسان توجه بیشتری معطوف گردیده است (سلیگمن و سیکسزنتمیهالی[2]، 2000). آنچه که هدف این رویکرد است، مسأله پیشگیری و تأکید بر شایستهسازی و حرکت به سمت بهینه کردن زندگی است. هدف دیگر این رویکرد، شناسایی و تعریف مفاهیمی است که این حرکت به سمت زندگی سالم را تسهیل کند. از این رو شناسایی عواملی که موجب زندگی بهتر و سازگاری هر چه بیشتر انسان با نیازها و تهدیدات زندگی میشوند، ذهن صاحبنظران را به خود معطوف کرده است و از مهمترین سازههای مورد پژوهش رویکرد روانشناسی مثبت به شمار میرود (کمپیل، سیلز، کوهان و آستین[3]، 2006).
مطالعه کیفیت زندگی[4] از دهه 1960 شروع شد (مککال[5]، 1997) و تلاش زیادی برای تعریف و اندازهگیری عینی آن انجام شده است (هاگرتی، کامینس، فریس، لاند و میکالوس[6]، ٢٠٠١ )، اما هنوز تعریف واحدی از کیفیت زندگی که مورد توافق همگان باشد، ارائه نشده است (اسکوینگتن، 2002).
بازخوانی مفاهیم متعدد کیفیت زندگی به ارائة تعریفی از سوی گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی منجر شده است. در این تعریف کیفیت زندگی مفهومی فراگیر است که سلامت جسمانی، رشد شخصی، حالات روانشناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و ارتباط با محیط را در بر میگیرد و بر ادراک فرد از این ابعاد نیز مبتنی است. به طور کلی پژوهشها در مورد کیفیت زندگی مبتنی بر دو رویکرد بودهاند: رویکرد عینی[7] و رویکرد ذهنی.
در رویکرد ذهنی، کیفیت زندگی، مترادف با شادی یا رضایت فرد در نظر گرفته شده و بر عوامل شناختی از جمله هوش عاطفی در ارزیابی کیفیت زندگی تاکید دارد (شالک، 1996). اما رویکرد عینی، کیفیت زندگی را به عنوان موارد آشکار و مرتبط با استانداردهای زندگی میداند. این استانداردها شامل سلامت جسمانی، عوامل فردی (ثروت و…)، ارتباطات اجتماعی، اشتغال و سایر عوامل اجتماعی و اقتصادی است (ویلیامز[8]، 1985). در نوسان بین دو رویکرد ذهنی و عینی، رویکرد جدیدی به نام کل نگر بوجود آمد (رنویک و براون، 1996). در این دیدگاه کیفیت زندگی یک پدیده چند بعدی است که شامل هر دو مولفه ذهنی و عینی است.
به لحاظ اهمیت فراگیر کیفیت زندگی و تاثیرات قابل توجه آن، همواره این متغیر مورد توجه و بررسی قرار گرفته و سعی بر آن شده تا عوامل موثر بر آن، مورد شناسایی قرار گیرند. در این راستا، به طور کلی پژوهشها به دو دسته عوامل اجتماعی و فردی اشاره داشتهاند.
از جمله عوامل اجتماعی موثر بر کیفیت زندگی همدلی[9] است. ویشر[10] (1995، به نقل از هراتیان، 1391) این واژه را برای اشاره به جنبهای از احساس زیبایی شناختی به کار برده است. همدلی ظرفیت بنیادین افراد در تنظیم روابط، حمایت از فعالیتهای مشترک و انسجام گروهی و نیروی انسانی، است. این توانایی نقشی اساسی در زندگی اجتماعی دارد (ریف، کتلر و ویفرینگ، 2010)، برانگیزنده رفتارهای اجتماعی و رفتارهایی است که انسجام گروهی را در پی دارد (جولیف و فارینگتن[11]، 2004؛ ریف و همکاران، 2010). همدلی عنصری ضروری برای عملکردهای موفقیت آمیز بین شخصی محسوب میشود (سوسا[12]، 2009 ) و پاسخ عاطفی فرد به واکنش های عاطفی دیگران است (علی، آموریم و چامورو ـ پریموزیک[13]، 2010).
پژوهشگران نشان دادند که انسان در جریان یک ارتباط عاطفی و همدلانه میتواند روابط و احساسات خود را کنترل و رفتار خود را با جامعه هماهنگ و سازگار سازد و زندگی با کیفیت بهتر را تجربه کند. در پژوهشی، کالیوپسکا[14] (2007 ) دریافته است که دانشجویان با احساس همدلی زیاد، در مقایسه با دانشجویانی که کمترین حد همدلی را دارند، نگرشهای مثبتتری به رفتارهای ایجادکنندهی سلامتی داشته و شیوه رفتاری آنها سالم تراست. سلامتی یکی از مؤلفههای کیفیت زندگی است.
از جمله عوامل فردی مؤثر دیگر هوش عاطفی است. در مطالعات متعددی به ارتباط کیفیت زندگی و هوش عاطفی اشاره شده است (مایر[15]، 2004). نظریهپردازان بنا بر دیدگاه مورد پذیرش خود، هوش عاطفی را به انحای مختلف تعریف کردهاند. سالووی و مایر[16] (1997)، معتقدند هوش عاطفی عبارت است از مجموعهای از تواناییهای ذهنی عمده، در قلمرو پردازش فعال اطلاعات هیجانی که شامل چهار بعد ادراک حسی و ابراز عواطف، تسهیل عاطفی تفکر، درک و تحلیل اطلاعات عاطفی و بکارگیری دانش عاطفی و در نهایت مدیریت عواطف است (مایر و سالووی، 1997؛ تیلور و باگبی[17]، 2000).
از نظر بار- آن[18] (1997)، هوش عاطفی عبارت است از مجموعهای از تواناییها و مهارتهای غیرشناختی که بر سازگاری موفقیت آمیز فرد با فشارها و خواستههای محیط تاثیر میگذارند. این توانایی شامل عناصر غیرشناختی همچون، خوشبینی، شادکامی، شایستگی اجتماعی، خود شکوفایی و عزت نفس است (یوسفی و صفری، 1388). در تحقیقی مشخص شده است که بین هوش عاطفی وکیفیت زندگی افراد رابطهی مثبت وجود دارد (یوسفی و صفری، 1388).
یکی از دیگر عوامل فردی مؤثر بر کیفیت زندگی، هوش اخلاقی[19] است. هوش اخلاقی مرز بین نوع دوستی و خودپرستی است و به معنای ظرفیت و توانایی درک درست از خلاف، توجه به زندگی انسان و طبیعت و رفاه اقتصادی و اجتماعی، ارتباطات آزاد و صادقانه و حقوق شهروندی است (بوربا[20]، 2005). هوش اخلاقی به این حقیقت اشاره دارد که ما به صورت ذاتی، اخلاقی یا غیراخلاقی متولد نمیشویم؛ بلکه یاد میگیریم که چگونه خوب باشیم. یادگیری برای خوب بودن، شامل ارتباطات، بازخورد، جامعه پذیری و آموزش است که هرگز پایان پذیر نیست. آنچه که ما برای انجام کارهای درست به آن نیاز داریم، همان هوش اخلاقی است که با بهره گرفتن از آن به یادگیری عمل هوشمندانه و دستیابی به بهترین عمل خوب نزدیک میشویم (بوربا، ۲۰۰۵). این سازه شامل چهار بعد: درستکاری، مسئولیتپذیری، بخشش و دلسوزی است (لنیک و کیل، 2005).
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه عوامل فردی موثر (هوش عاطفی و اخلاقی ) با کیفیت زندگی، با توجه به نقش واسطهای عامل اجتماعی همدلی است.
1-2- بیان مسئله
هر فردی به دنبال آن است تا زندگی همراه با سلامتی، خوشبختی، معنویت، عشق و امید داشته باشد. علاوه بر این همه جوامع خواستار شادی و سعادت افراد خود از جمله دانشجویان خود هستند. دستورالعملی که روانشناسان میتوانند فعالیتهای خود را در قالب آن برای دانشجویان گسترش دهند، کمک به فهم و تعیین عوامل و تعیینکنندههای سازهای است که زندگی سالم همراه با خوشبختی و معنویت را به همراه داشته باشد تا بر اساس آن عوامل بتوانند به دانشجویان که از عناصر سازندهی جامعه هستند، جهت داشتن کار و ازدواجی مناسب، روابط اجتماعی و سلامت بهتر کمک کنند، از این رو مطالعه عواملی که موجب زندگی بهتر و سازگاری هر چه بیشتر انسان با نیازها و تهدیدات زندگی می شوند، از مهمترین سازههای مورد پژوهش است (کمپیل، سیلز، کوهان و آستین[21]، 2006)، این سازه کیفیت زندگی است.
پژوهش ها حاکی از ثأثیر متغیرهای بسیاری بر کیفیت زندگی بودهاند. از جمله در پژوهش سیاروچی و همکاران (2000) به بررسی رابطه عامل فردی هوش عاطفی با مؤلفههای کیفیت زندگی یعنی سلامت جسمانی و روانی پرداخته شده است و این نتیجه حاصل شده است که افرادی که در هوش عاطفی نمرات بالاتری دارند، میتوانند به راحتی با استرسها و فشارهای زندگی روزمره، مقابله کرده و همچنین قادرند احساسات خود را کنترل و بیان نمایند، بنابر این از نظر جسمی و روانی نسبت به کسانی که هوش عاطفی پایینتری دارند، سالم تر هستند.
در تحقیقات دیگری نیز به بررسی رابطه هوش عاطفی و کیفیت زندگی پرداخته شده است (شوته، مالوف، تورتینستون و روکی[22]، 2007). همچنین پژوهشهای هارت (2000)، تجلی (1386)، ساکلوفسکی، آستین و مینسکی[23] (2003) حاکی از آن هستند که هوش عاطفی با سلامت روان رابطه مثبتی دارد.
فهرست شکل ها و تصاویر
| شماره و عنوان | صفحه | |
| شکل (2-1). ساختار کریستالی و آمورف سیلیکا | 9 | |
| شکل(2-2). روش های نشان دادن همسایگی اتم های اکسیژن و سیلیسیوم (a) مدل گوی و میله (b) مدل جامد (c) مدل شبکه ای (d) مدل فضایی | 13 | |
| شکل (2-3). (a) سل (b) ژل (c) رسوب و توده شده | 19 | |
| شکل (2-4). تشکیل سل، ژل و پودر سیلیکا از منومر | 21 | |
| شکل (2-5). مدل لامر و دینگار | 28 | |
| شکل (2-6). تاثیر زمان بر اندازه ذرات | 29 | |
| شکل (2-7). تاثیر دما بر اندازه ذرات | 30 | |
| شکل (2-8). تاثیر سرعت افزودن ماده اولیه بر اندازه ذرات | 30 | |
| شکل (2-9). فلوچارت روش کلوئید سازی | 31 | |
| شکل (2-10). فلوچارت روش خنثی سازی توسط اسید جهت تهیه سل سیلیکا | 32 | |
| شکل (2-11). فلوچارت روش تبادل یونی برای تولید سل سیلیکا | 32 | |
| شکل (2-12). تصاویر میکروسکوپ الکترونی سل سیلیکای تولید شده به روش سل – ژل | 33 | |
| شکل (2-13). شماتیک تولید صنعتی سیلیکا بروش تف زاد | 37 | |
| شکل (2-14). کاربردهای SAS در حوزه های گوناگون | 38 | |
| شکل (2-15). افزایش کششی در دمای اطاق برای فیلرهای مختلف در لاستیک سیلیکون | 39 | |
| شکل (2-16). مصرف SAS در سال 2000 میلادی در اروپا | 45 | |
| شکل (2- 17). شماتیک روش مادلر | 47 | |
| شکل (2-18). تصاویر SEM از نانو ذرات سیلیکا تصاویر a و b بدون گروه های عاملی و تصاویر c و d با گروه های عاملی | این مطلب را هم بخوانید : مقاله با موضوع تعارضات زناشویی | 48 |
| شکل (3-1). فیلتر روغن سیلیکون | 56 | |
| شکل (3-2). نمودار مشخصه پمپ | 57 | |
| شکل (3-3). پمپ مدل AN47 | 58 | |
| شکل (3-4). روتامتر | 59 | |
| شکل (3-5). نازل مشعل | 60 | |
| شکل (3-6). دریچه تنظیم هوا و نازل سوخت | 61 | |
| شکل (3-7). محفظه احتراق در حال ساخت | 62 | |
| شکل (3-8). شماتیک سیستم نظیف کننده مرطوب | 63 | |
| شکل (3-9). اسکلت کربن- کربن | 65 | |
| شکل (3-10). دستگاه اندازه گیری نقطه اشتعال | 69 | |
| شکل (3-11). حمام آب گرم | 71 | |
| شکل (4-1). تاثیر دما:˚C 600 ، اندازه نانوذرات 4/13 نانومتر | 75 | |
| شکل (4-2). تاثیر دما: ˚C800 ، اندازه نانوذرات 3/10 نانومتر | 75 | |
| شکل (4-3). تاثیر دما: ˚C900 ، اندازه نانوذرات 5/9 نانومتر | 76 | |
| شکل (4-4). تاثیر دما: ˚C 1000 ، اندازه نانوذرات 2/9 نانومتر | 76 | |
| شکل (4-5). تاثیر دما: ˚C 1200 ، اندازه نانوذرات 5/15 نانومتر | 77 | |
| شکل (4-6). تاثیر دما: ˚C 1300 ، اندازه نانوذرات 2/55 نانومتر | 77 | |
| شکل (4-7). نمودار تغییرات اندازه بر حسب دما | 78 | |
| شکل (4-8). نمودار غلظت 2 میلی لیتر در دقیقه در دمای 1000 درجه سانتی گراد اندازه 2/9 نانومتر | 80 | |
| شکل (4-9). نمودار غلظت 4 میلی لیتر در دقیقه در دمای 1000 درجه سانتی گراد، اندازه 2499 نانومتر | 80 | |
| شکل (4-10). نمودار غلظت 6 میلی لیتر در دقیقه در دمای 1000 درجه سانتی گراد، اندازه 3750 نانومتر | 81 | |
| شکل (4-11). نمودار غلظت 8 میلی لیتر در دقیقه در دمای 1000 درجه سانتی گراد، بای مودال | 81 | |
| شکل(4-12). نمودار تغییرات اندازه بر اساس دبی روغن سیلیکون | 82 | |
| شکل (4-13). مایع نظیف کننده آّب است، اندازه ذرات 2/9 نانومتر | 83 | |
| شکل (4-14). مایع نظیف کننده تتراکلرید کربن است، اندازه ذرات 2/6 نانومتر | 84 | |
| شکل (4-15). نمونه های تولید شده در ابعاد میکرون | 85 | |
| شکل (4-16). شروع تشکیل ژل | 86 | |
| شکل (4-17). ژل تشکیل شده | 87 | |
| شکل (4-18). ژل آماده سازی شده جهت خشک شدن و تبدیل به زروژل شدن | 87 | |
| شکل(4-19). ژل در حال خشک شدن | 88 | |
| شکل(4-20). زروژل خشک شده | 88 | |
| شکل (4-21). تصویر TEM زروژل | 89 |
مقدمه
فناوری نانو رشتهای از دانش کاربردی و فناوری است که جستارهای گستردهای را پوشش میدهد. موضوع اصلی این رویکرد مهار ماده یا دستگاههای در ابعاد کمتر از یک میکرومتر، معمولاً حدود ۱ تا ۱۰۰ نانومتر است. در واقع نانو تکنولوژی فهم و به کارگیری خواص جدیدی از مواد و سیستمهایی در این ابعاد است که اثرات فیزیکی جدیدی (عمدتاً متاثر از غلبه خواص کوانتومی بر خواص کلاسیک) از خود نشان میدهند. نانوفناوری یک دانش به شدت میانرشتهای است و به رشتههایی چون مهندسی مواد، پزشکی، داروسازی و طراحی دارو، دامپزشکی، زیست شناسی، فیزیک کاربردی، ابزارهای نیم رسانا، شیمی ابرمولکول و حتی مهندسی مکانیک، مهندسی برق و مهندسی شیمی نیز مربوط میشود. تحلیل گران بر این باورند که فناوری نانو ، فناوری زیستی[1] و فناوری اطلاعات[2] سه قلمرو علمی هستند که انقلاب سوم صنعتی را شکل می دهند [1] نانو تکنولوژی میتواند به عنوان ادامه دانش کنونی به ابعاد نانو یا طرحریزی دانش کنونی بر پایههایی جدیدتر و امروزیتر باشد.
بر اساس رتبه بندی پایگاه اینترنتی استیت نانو[3] ایران با رتبه 8 در تولید علم نانو، کم ترین سهم را در مشارکت تولید علم در علوم نانو در سال 2012 میلادی داشته و بعد از آن به ترتیب چین، هند، تایوان و کره جنوبی قرار دارند و عربستان سعودی با انتشار 910 مقاله علمی بیشترین میزان مشارکت جهانی را در این حوزه داشته است.
به گزارش خبرگزاری مهر، پایگاه اینترنتی استیت نانو در گزارشی سهم مشارکت کشورها در تولید علوم نانو را بر اساس شاخص همکاری بینالمللی بررسی کرده است. مطابق این گزارش همکاری بینالمللی، راهبردی برای تسهیل شرایط جهت رسیدن به اهداف علمی است.
برای بررسی این شاخص، سایت استت نانو با یک عبارت جستجوی ویژه و با بهره گرفتن از بانک اطلاعات[4]، مقالات نانوی کشورهای مختلف و میزان همکاری آنها را در سال 2012 استخراج کرده که نتایج آن در فهرستی که بر روی سایت منتشر شده، آمده است. 30 کشور اول جهان از نظر تعداد مقالات[5]تقریبا 82 درصد علومنانو را در سال 2012 تولید کردهاند.
در این فهرست، چین رتبه اول و آمریکا در مقام دوم قرار دارد. هر چند چین بیشترین تعداد مقالات را در سال 2012 تولید کرده است اما یکی از کم ترین مشارکتها را در میان 30 کشور اول داشته است، به طوری که در میان 96 کشور جهان از نظر مشارکت با 7/19 درصد مشارکت رتبه 93 را به خود اختصاص داده است.
آمریکا نیز با 1/41 درصد، رتبه 83 را کسب کرده است. کره جنوبی که رتبه چهارم را در تولید علم نانو دارد در بخش مشارکت با 9/30 درصد مشارکت رتبه 88 جهان را اشغال کرده است. بر این اساس کشورهای برتر در تولید علم، برای تولید علم کمتر به مشارکت میپردازند در حالی که کشورهای ضعیفتر، تمایل بیشتری به همکاری دارند. در میان 30 کشور اول تولید کننده علم همچنین، ایران با رتبه 8 در تولید علم نانو، کم ترین سهم را در مشارکت (3/17 درصد) داشته و بعد از آن به ترتیب چین، هند، تایوان و کره جنوبی قرار دارند.
وجود مراکز تحقیقاتی مجهز و معتبر، موقعیت جغرافیایی، مجاورت جغرافیایی دو کشور و سابقه تاریخی تعامل کشورها میتواند به عنوان پارامترهای موثر در مشارکت در زمینه تولید علوم نانو، به شمار آیند. به عنوان مثال در هر قاره یک یا چند کشور پیشرو در عرصه نانو وجود دارند که کشورهای دیگر آن ها را به عنوان همکار پروژههای تحقیقاتی خود انتخاب میکنند. همچنین سهولت رفت و آمد، نزدیک بودن فرهنگ و مشترکات فرهنگی و اجتماعی از جمله مزایای همکاری با یک کشور همسایه است. مصداق بارز این موضوع در کشور آذربایجان دیده میشود که به دلیل همسایگی با ایران بیشترین همکاری را با ایران دارد.
به نظر میرسد درصورتیکه مسیر همکاری ایران با کشورهای دیگر هموار شود، ایران آمادگی مشارکت در تولید علوم نانو با دیگر کشورها را دارد. مصداق بارز این موضوع کشور مالزی است که در سالهای گذشته همکاری قابل توجهی با ایران داشته است. مالزی قوانین و مسیر تبادل دانشجو با ایران را هموار کرده است؛ بهطوریکه مقصد تعداد زیادی از دانشجویان ایرانی شده است. این امر موجب شده تا ایران اولین گزینه مشارکت برای مالزی در تولید علوم نانو باشد [2] و از این رو اهمیت این رشته در کشور بارز می گردد و امید است که ایران بتواند رتبه خود را ارتقا دهد.
از دید تاریخی در حدود ۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، دموکریتوس فیلسوف یونانی، برای اولین بار واژه اتم را که در زبان یونانی به معنی تقسیم نشدنی است، برای توصیف ذرات سازنده مواد به کار برد. از این رو شاید بتوان او را پدر فناوری و علوم نانو دانست [1] و در دوران جدید اولین بار ریچارد فاینمن برنده جایزه نوبل فیزیک در سال 1965 و یکی از مشهورترین فیزیکدان های دهه 60 میلادی که ملقب به پدر نانو فناوری است، در سال 1960 در همایش جامعه فیزیک آمریکا طی سخنرانی، پیش بینی انقلابی و جذابی را بیان کرد. وی گفت که فضای زیادی در پایین وجود دارد. همین مطلب پایه علم نانو فناوری شد، وی در آن سخنرانی این نکته را مطرح ساخت که اصول علم فیزیک چیزی جز امکان ساختن اتم به اتم اشیاء را بیان نمی کنند. فاینمن پیشنهاد کرد که می توان اتم های مجزا را دستکاری کرده تا مواد و ساختارهای کوچکی تولید نمود که خواص متفاوتی داشته باشند [3].
واژه فناوری نانو، اولین بار در سال 1974 توسط نوریو تانیگوچی استاد علوم دانشگاه توکیو مطرح شد. او این واژه را برای توصیف ساخت مواد (وسایل) دقیقی که ابعاد آن ها در حد نانومتر می باشد، به کار برد. پیشوند نانو در اصل یک کلمه یونانی است. معادل لاتین این کلمه، دوارف[6] که به معنی کوتوله و قد کوتاه است.
دو تعریف استاندارد را می توان برای فناوری نانو ارائه داد که عبارتند از :
3-1-6- منابع 83
گفتار دوم: جایگاه سرمایه اجتماعی در مجتمع های مسکونی شهر مشهد 85
3-2-1-مقدمه 85
3-2-2- سرمایه اجتماعی 86
3-2-2-1- مفهوم سرمایه اجتماعی 86
3-2-2-2- سابقه تاریخی سرمایه اجتماعی 88
3-2-2-3- عناصر و مولفه های سرمایه ی اجتماعی: 90
3-2-2-3-1- اعتماد اجتماعی 90
3-2-2-3-2-انسجام و همبستگی اجتماعی 92
3-2-2-3-3-مشارکت اجتماعی 93
3-2-4-معیارهای سنجش سرمایه اجتماعی 94
3-2-5-پرسشنامه 99
3-2-6-جمع بندی 101
3-2-7-منابع 102
گفتار سوم : عرصه های گروهی و مجتمع های زیستی 105
3-3-1- مقدمه 105
3-3-2- چیستی و کیفیت عرصه های گروهی 106
3-3-3- عرصه های گروهی و شکل گیری سرمایه اجتماعی 107
3-3-3-1- عرصه های گروهی به عنوان بستر تعاملات اجتماعی 108
این مطلب را هم بخوانید :
3-3-3-2-روابط اجتماعی و بازتولید پایداری اجتماعی 110
3-3-4- چگونگی عرصه های گروهی و قابلیت گسترش روابط اجتماعی در آنها 112
3-3-4-1- تاثیر ابعاد و شکل عرصه های گروهی برمیزان استفاده از آنها 115
3-3-4-1-1- سرزندگی 118
3-3-4-1-2-نفوذ پذیری 119
3-3-4-1-3-گوناگونی 119
3-3-4-1-4-انعطاف پذیری 120
3-3-4-1-5-رنگ تعلق و خوانایی 121
3-3-4-1-6-تناسبات بصری 121
3-3-4-2- مجاورت کارکردی و الگوهای تعامل اجتماعی در مناطق مسکونی 122
3-3-4-2-1-فاصله ها و معانی 123
3-3-4-2-2- کنترل قلمرو و روابط اجتماعی 124
3-3-4-3- عرصه های اجتماع پذیر و اجتماع گریز 126
3-3-4-4- اهمیت خلوت و حریم در افزایش تعاملات اجتماعی 127
3-3-4-4-1-نظارت پویا بر خلوت 129
3-3-4-4-2-میزان روشنایی و طراحی 130
3-3-4-5-معیارهای برخاسته از مکان و زمان 131
3-3-4-5-1- مکان 132
3-3-4-5-2- زمان 134
3-3-5- الگوهای فعالیت و عرصه های گروهی در مجتمع های مسکونی 135
2-3-5-1-عرصه های مناسب کودکان 138
2-3-5-2-عرصه های مناسب سالمندان 140
3-3-6-جمع بندی 141
2-3-6-1- نقش عرصههای گروهی و زندگی جمعی در پایداری اجتماعی مجتمع های مسکونی 141
3-3-7-منابع 145
فصل چهارم: شناخت بستر پژوهش 147
4- شهر مشهد 148
4-1-نحوه شکل گیری و توسعه 148
4-2-معماری و شهرسازی 153
4-2-1-خانه و محله در مشهد 156
4-2-2-نظام قرارگیری بافت مسکونی و جهت گیری ابنیه: 159
4-2-3-مروری بر محلات قدیمی 162
4-3-مردم مشهد 175
4-3-1-فرهنگ و معیشت ساکنان مشهد 176
4-4-ویژگی های جغرافیای 181
4-5-منابع 184
گام سوم: تحلیل یافته ها 185
فصل پنجم: دستاوردهای پژوهش 185
5-1-مسکن پایدار 186
5-2- پایداری اجتماعی و روابط اجتماعی در محله های مشهد 186
5-2-1- عینیت یافتگی در سرمایه فرهنگی 186
5-2-2-روابط اجتماعی عینیت یافته در فضاهای جمعی 188
5-2-3- باز تولید سرمایه اجتماعی در واحد همسایگی 189