دانشگاه کردستان دانشکده کشاورزی گروه اقتصاد کشاورزی پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی کشاورزی گرایش اقتصاد کشاورزی

3-12-نتایج برآورد توابع عملکرد محصولات مورد نظر در شهرستان بیجار. 98

3-13- محاسبه کشش‌های توابع عملکرد محصولات مورد نظر در شهرستان بیجار. 100

3-14- نتایج برآورد توابع عملکرد محصولات مورد نظر در شهرستان مریوان. 102

3-15- محاسبه کشش‌های توابع عملکرد محصولات مورد نظر در شهرستان مریوان. 104

3-16-نتایج سناریو سازی براساس سال پایه. 105

3-16-1-شبیه سازی تغییرات عملکرد و تولید در سناریو‌های گوناگون برای استان کردستان. 105

3-17- نتایج آزمون ایستایی.. 110

3-18- نتیجه گیری.. 110

3-19- پیشنهادات.. 115

پیوست.. 103

فهرست منابع. 151

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                     صفحه

جدول 3-1-  نتایج آمار توصیفی عملکرد محصولات زراعی در استان کردستان طی سال‌های 1370-1391. 58

جدول 3-2-  نتایج آمار توصیفی عملکرد محصولات زراعی درشهرستان سنندج طی سال‌های 1370-1391. 59

جدول3-4-  نتایج آمار توصیفی عملکرد محصولات زراعی درشهرستان بانه طی سال‌های 1370-1391. 60

جدول3-5-  نتایج آمار توصیفی عملکرد محصولات زراعی درشهرستان قروه طی سال‌های 1370-1391. 61

جدول3-6-  نتایج آمار توصیفی عملکرد محصولات زراعی درشهرستان بیجار طی سال‌های 1370-1391. 61

جدول3-7-  نتایج آمار توصیفی عملکرد محصولات زراعی درشهرستان مریوان طی سال‌های 1370-1391. 62

3-8- نتایج آمار توصیفی متغیرهای اقلیمی در استان کردستان طی سال‌های 1370-1391. 64

جدول 3-9- نتایج برآورد توابع عملکرد و ریسک عملکرد محصول جو آبی.. 66

جدول 3-10- کششهای تابع عملکرد و ریسک عملکرد جو آبی استان کردستان. 67

جدول3-11- نتایج برآورد توابع عملکرد و ریسک عملکرد جو دیم. 69

جدول 3-12- کششهای تابع عملکرد و ریسک عملکرد جو دیم استان کردستان. 72

جدول3-15- نتایج برآورد توابع عملکرد و ریسک عملکرد نخود دیم. 74

جدول 3-16- کششهای تابع عملکرد و ریسک عملکرد نخود دیم استان کردستان. 76

جدول3-17- نتایج برآورد توابع عملکرد و ریسک عملکرد گندم دیم. 77

جدول 3-20- کششهای تابع عملکرد و ریسک عملکرد گندم دیم استان کردستان. 79

جدول3-19- نتایج برآورد توابع عملکرد و ریسک عملکرد گندم آبی.. 80

جدول 3-20- کششهای تابع عملکرد و ریسک عملکرد گندم آبی استان کردستان. 82

جدول3-20- نتایج برآورد توابع عملکرد و ریسک عملکرد عدس دیم. 83

جدول 3-21- کششهای تابع عملکرد و ریسک عملکرد عدس دیم استان کردستان. 84

جدول3-22- برآورد توابع عملکرد محصولات مورد نظر. 86

جدول3-24-برآورد توابع عملکرد محصولات مورد نظر. 89

جدول 3-25-کشش‌های توابع عملکرد محصولات در شهرستان سقز. 90

جدول 3-27-کشش‌های توابع عملکرد محصولات در شهرستان بانه. 94

جدول3-28-برآورد توابع عملکرد محصولات مورد نظر. 96

جدول 3-29-کشش‌های توابع عملکرد محصولات در شهرستان قروه 97

جدول 3-31-کشش‌های توابع عملکرد محصولات در شهرستان بیجار. 100

جدول3-32-برآورد توابع عملکرد محصولات مورد نظر. 103

جدول 3-33-کشش‌های توابع عملکرد محصولات در شهرستان مریوان. 104

3-34- درصد کل تغییرات عملکرد در سناریوهای اقلیمی.. 106

ادامه جدول 3-34- درصد کل تغییرات عملکرد در سناریوهای اقلیمی.. 106

3-35-میزان تغییرات عملکرد. 107

ادامه جدول 3-35- میزان تغییرات عملکرد. 107

3-36- عملکرد سناریوها 108

ادامه جدول 3-36- عملکرد سناریوها 108

3-37- تولید کل در هر سناریو. 109

ادامه جدول 3-37- تولید کل در هر سناریو. 109

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                     صفحه

شکل 1-1- واکنش واریانس و توزیع مقدار تولید با اجزای اخلال نمایی.. 14

شکل 2-2 واکنش واریانس و توزیع مقدار تولید با اجزای اخلال حاصل ضرب.. 14

شکل 2-3 واکنش و توزیع مقدار تولید با اجزای اخلال جمع پذیر. 15

فهرست نمودار

عنوان                                                                                                                                     صفحه

نمودار 1-1- میزان بارندگی سالانه در استان کردستان طی سالهای 90-1360. 9

نمودار 1-2- میانگین دمای سالانه در استان کردستان طی سال‌های 90-1360. 10

نمودار 3-1- عملکرد محصولات زراعی گندم آبی و دیم، جو آبی و دیم، نخود دیم در استان کردستان طی سالهای 1391-1362  63

نمودار 3-2- سطح زیرکشت محصولات زراعی گندم آبی و دیم، جو آبی و دیم، نخود دیم در استان کردستان طی سالهای 1391-1362. 63

مقدمه

اقلیم یکی از اصلی‌ترین عوامل محیطی است که همه‌ی موجودات زنده وغیر زنده را به شکل مستقیم و غیر مستقیم تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. شناخت وضعیت هوا و تغییرات آن از گذشته‌های دور مورد توجه دانشمندان علوم مختلف بوده است. با توجه به تغییرات شدید اقلیمی، این موضوع بیش از پیش نظر بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. اقلیم، شرایط متوسط آب و هوا برای یک محدوده­ خاص و یک دوره­ی خاص است. تغییر اقلیم عبارت است از تغییر معنی­دار در متوسط داده ­های هواشناسی در طی یک دوره زمانی. این دوره زمانی معمولاٌ ده ساله و یا بیشتر می­باشد. امروزه نگرانی مهمی در مورد وقوع تغییرات اقلیمی به وسیله فعالیت­های بشر بوجود آمده است، زیرا هر گونه تغییر در آب و هوا بر تولیدات کشاورزی نیز تأثیر خواهد گذاشت. از این رو تغییرات اقلیمی یکی از عوامل مؤثر بر تولیدات محصولات کشاورزی در آینده خواهد بود (ردی و همکاران،2000).  تغییر اقلیم همه بخش‌های اقتصادی را تا اندازه ای تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما

این مطلب را هم بخوانید :

خطر کلاه برداری با ارز مجازی فوین بیخ گوش ایرانی ها

 بخش کشاورزی شاید حساس‌ترین و آسیب پذیرترین بخش باشد، چرا که محصولات کشاورزی وابستگی زیادی به منابع اقلیمی دارند. بر اساس شواهد علمی تغییر اقلیم آینده، بویژه اثرات ترکیبی افزایش دما، بالا رفتن غلظت CO2جو، افزایش احتمال وقوع حوادث جدی (خشکسالی­ها، سیلاب­ها، یخ بندان­ها و(…  و کاهش آب قابل دسترس گیاه می‌تواند اثرات قابل ملاحظه‌ای بر روی محصولات کشاورزی داشته باشد.  بالا رفتن دما موجب بالا رفتن میزان تبخیر و تعرق پتانسیل گیاهی می­شود که نتیجه آن افزایش نیاز آبی گیاهان است.

شناخت نوسانات زمانی و مکانی پارامترهای هواشناسی(نظیر دما، بارش، رطوبت نسبی،… ) و تأثیر آن بر بخش کشاورزی جهت مدیریت منابع کشاورزی و اتخاذ استراتژی­های مناسب بسیار ضروری می­باشد. بارش از طریق تأمین رطوبت خاک بطور مستقیم بر تولید محصولات دیم مؤثر است و از طریق تغذیه منابع آب سطحی و زیرزمینی تولید فاریاب را بطور غیرمستقیم تحت تأثیر قرار می­دهد (فاهری، 2003). نیاز آبی گیاهان و میزان تولید در بخش کشاورزی به تغییر در پارامترهای اقلیمی بسیار حساس می­باشد. تغییر اقلیم بر دما و توزیع بارش تأثیرات متفاوتی دارد که در نتیجه آن بر نیاز آبی گیاهان و مصرف آب در بخش کشاورزی مؤثر می­باشد(لطف آبادی، 2010). عملکرد و تولید در محصولات دیم به طور مستقیم تحت تأثیر شرایط اقلیمی است. روی هم رفته، تغییر آب و هوا متاثر از دو عامل دما و میزان بارش است و این دو عامل نیز خود تحت تأثیر سه عامل عرض جغرافیایی، ارتفاع و جریان اقیانوسی قرار دارند(تقدیسیان و میناپور،1382).  بنابراین،  با تغییر هر یک از این عوامل، تغییرات آب و هوایی رخ می­دهد که در پی آن چگونگی زندگی انسان­ها نیز تغییر می­ کند. یکی از این اثرهای ایجاد شده در بخش کشاورزی است. به علت تغییر الگوی بارش و دمای میانگین جو، این پدیده می ­تواند بر تولید انواع محصولات باغی و کشاورزی که عمده­ترین منابع غذایی کشور را تشکیل می­دهند، آسیب وارد کند (تقدیسیان و میناپور، 1382).

تغییرات اقلیم علاوه بر عملکرد محصولات کشاورزی بر ریسک عملکرد محصولات نیز اثر می‌گذارد. در حالت کلی تغییرات شرایط آب و هوایی از جمله عوامل اصلی ریسک عملکرد در بخش کشاورزی تلقی می‌گردد. از این رو بررسی میزان اثرگذاری تغییرات اقلیم بر عملکرد محصولات کشاورزی از جمله گندم آبی و دیم، نخود دیم، عدس دیم و جو آبی و دیم در استان کردستان نیز حائز اهمیت خواهد بود تا میزان ریسک افزایی آنها مشخص گردد. این مسئله مهمی است که این تحقیق به دنبال آن می‌باشد.

بخش کشاورزی نقش مهمی در اقتصاد ملی کشور ایفا می­ کند. افزایش سالانه حدود یک میلیون نفر به جمعیت کشور و بهبود نسبی در وضعیت اقتصادی افراد جامعه، افزایش مصرف سرانه را در جامعه سبب گردیده است. این امر باعث افزایش تقاضا برای منابع محدود کشاورزی شده است. لذا برنامه ­ریزی و سیاست‌گذاری‌ها باید در جهت افزایش تولیدات کشاورزی و درآمد زارعین و مدیریت صحیح واحدهای کشاورزی انجام گیرد. کشاورزی به خصوص در کشورهای کمتر توسعه عمدتاً فعالیتی ریسکی است و تصمیم ­گیری و فعالیت­های بهره‌برداران معمولاً تحت تأثیر این پدیده و جنبه­ های مختلف آن قرار دارد. کشاورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش­های اقتصادی، در روند توسعه نقش عمده­ای را به منظور تأمین نیازهای سایر بخش­ها از جمله بخش صنعت ایفا می­ کند. کشاورزی فعالیتی است که همواره تحت تأثیر قیمت­ها، عملکردها و هزینه­ های تولید قرار دارد. این عوامل همراه با پدیده­های طبیعی هم‌چون سیل، خشک‌سالی، حمله آفات و مانند آن موجب بروز ریسک تولید و نبود قطعیت در این فعالیت می­شود؛ بنابراین وجود عوامل اقلیمی غیرقابل‌پیش‌بینی مذکور موجب می­شود که مدیران و برنامه­ریزان این بخش تصویری روشن و قطعی از وضعیت آینده برای برنامه­ریز­ی­های کشاورزی و دام­پروری نداشته باشند (کمالی،1380).

افزایش جمعیت جهان و نیاز روزافزون به غذا از مهم‌ترین مشکلات عصر کنونی است و لذا بخش کشاورزی به عنوان تأمین­کننده­ اصلی نیازهای غذایی، همواره در جستجوی راه­هایی برای برطرف کردن این مشکل بوده است. از سوی دیگر، شواهد بسیاری حکایت از وجود ریسک یا مخاطره در کشاورزی دارند. مطالعات متعددی نشان داده­اند که بهره­برداران کشاورزی به دلایل گوناگونی هم‌چون: نداشتن کنترل بر عوامل جوی، تغییرات اقلیم، آفات و بیماری­ها و وضعیت بازارهای عرضه و تقاضای محصولات و نهاده­ها با ریسک روبه­رو هستند (ترکمانی، 1375). از ریسک به عنوان عامل مهم، مستمر و مؤثر بر رفتار